Panimula sa Web3
Nakatulong ang centralization upang bilyon-bilyong tao ang maging pamilyar sa World Wide Web at ginawa nito ang stable at mahusay na infrastructure kung nasaan ito ngayon. Kasabay nito, hawak ng ilang centralized entity ang malaking bahagi ng World Wide Web, na unilateral na nagpapasya sa kung ano dapat at hindi dapat pahintulutan.
Web3 ang sagot sa suliraning ito. Sa halip na malalaking technology company lang ang nagpapatakbo sa Web, ginagamit ng Web3 ang decentralization, at binubuo, pinapatakbo, at pagmamay-ari ito ng mga user nito. Inilalagay ng Web3 ang kapangyarihan sa kamay ng mga tao kaysa sa mga kumpanya. Bago natin pagusapan ang Web3, alamin muna natin kung paano tayo nakarating dito.
Ang pagsisimula ng Web
Para sa maraming tao, ang Web ay hindi nagbabagong bahagi ng modernong buhay—na ito ay inimbento at patuloy na lang na ginagamit. Subalit ang Web na alam natin ngayon ay ibang iba sa orihinal na konsepto nito. Upang maunawaan natin ito, makatutulong na paghiwalayin ang maikling kasaysayan ng Web base sa pagsulong nito—Web 1.0 at Web 2.0.
Web 1.0: Read-Only (1990-2004)
Noong 1989, sa CERN sa Geneva, abala si Tim Berners-Lee sa paggawa ng mga protocol na magiging World Wide Web. Ang kanyang ideya? Ang gumawa ng bukas at decentralized na protocol kung saan maaaring magbahagi ng impormasyon nasaan ka man sa mundo.
Ang kauna-unahang likha ni Berner-Lee na ngayon ay tinatawag na 'Web 1.0' ay tinatayang nag-umpisa sa pagitan ng 1990 hanggang 2004. Ang Web 1.0 ay halos puro mga static na website na pagmamay-ari ng mga kumpanya, at halos walang interaction sa pagitan ng mga user nito — bihirang gumawa ng content ang mga indibidwal — kung kaya, tinawag itong Read-Only Web.
Web 2.0: Read-Write (2004-kasalukuyan)
Ang Web 2.0 ay nagsimula noong 2004 kasabay ng pag-usbong ng social media platform. Sa halip na read-only, naging read-write ang web. Sa halip na nagbibigay ang mga kumpanya ng content sa mga user, nagsimula rin silang magbigay ng mga platform para magbahagi ng user-generated content at mag-interact ang mga user. Habang dumarami ang taong online, may iilang kumpanya ang nagsimulang kontrolin ang masyadong lumalaking trapiko at halagang nabuo sa Web. Sa Web 2.0 din nagsimula ang revenue model na batay sa advertising. Bagama't nakakagawa ng content ang mga user, hindi nila ito pagmamay-ari o napagkakakitaan.
Web 3.0: Read-Write-Own
Ang ideya ng 'Web 3.0' ay nagmula sa co-founder ng Ethereum co-na si Gavin Wood matapos ilunsad ang Ethereum noong 2014. Isinakataga ni Gavin ang solusyon sa problema ng mga naunang pumasok sa crypto: masyado malaking tiwala ang hinihingi sa Web. Ibig sabihin nito, ang malaking bahagi ng Web na alam at ginagamit ng mga tao ngayon ay umaasang kikilos ang ilang pribadong kumpanya nang isinasaalang-alang ang kapakanan ng publiko.
Ano ang Web3?
Web3 ang naging katawagan sa pananaw ng makabago at mas maayos na internet. Ang Web3 ay gumagamit ng mga blockchain, cryptocurrency, at NFT upang ibigay sa mga user nito ang kapangyarihan sa pamamagitan ng pagmamay-ari. Ipinaliwanag ito nang mabuti sa isang post sa Twitter noong 2020(opens in a new tab): read-only ang Web1, read-write ang Web2, at magiging read-write-own ang Web 3.
Mga pangunahing ideya ng Web3
Bagama't mahirap magbigay ng kongkretong pagpapakahulugan ng Web3, may ilang pangunahing prinsipyo na gumagabay sa pagkakabuo nito.
- Decentralized ang Web3: sa halip na kontrolin ng malalaking kumpanya ang malaking bahagi ng internet, ang pagmamay-ari ay ipinapamahagi sa mga builder at user nito.
- Hindi kailangan ng pahintulot ang Web3: pantay na makakalahok ang lahat sa Web3, at walang hindi maisasama.
- May native na pagbabayad ang Web3: gumagamit ito ng cryptocurrency para sa paggastos at pagpapadala ng pera online sa halip na umasa sa makalumang infrastructure ng mga bangko at tagaproseso ng pagbabayad.
- Trustless ang Web3: pinapatakbo ito gamit ang mga incentive at ekonomikong mekanismo sa halip na umasa sa mga pinagkakatiwalaang third party.
Bakit mahalaga ang Web3?
Bagama't hindi lang sa Web3 matatagpuan ang mga kakaibang feature nito, at hindi nailalagay ang mga ito sa mga partikular na kategorya, sinubukan naming isa-isahin ang mga ito upang maging mas madaling maunawaan.
Pagmamay-ari
Ibinibigay ng Web3 sa iyo ang pagmamay-ari ng ng iyong mga digital asset sa kakaibang paraan. Halimbawa, sabihin nating naglalaro ka ng isang web2 na laro. Kapag bumili ka ng in-game item, direkta itong nauugnay sa iyong account. Kung ide-delete ng mga game creator ang account mo, mawawala ang mga item na ito. O kaya naman, kung huminto ka sa paglalaro, mawawala ang halaga na in-invest mo sa iyong mga in-game item.
Pinapahintulutan ng Web3 ang pagmamay-ari sa pamamagitan ng . Walang sinuman, kahit ang mga game creator, ang may kapangyarihang bawiin ang iyong pagmamay-ari. At, kung hihinto ka sa paglalaro, maaari mong ibenta o i-trade ang iyong mga in-game item sa mga open market at mabawi ang iyong ipinuhunan.
Paglaban sa censorship
Ang power dynamic sa pagitan ng mga platform at content creator ay lubhang hindi balanse.
Ang OnlyFans ay user-generated na adult content site na may mahigit 1 milyong content creator, at marami sa mga ito ang gumagamit ng platform bilang kanilang pangunahing pagkakakitaan. Noong Agosto 2021, inanunsyo ng OnlyFans na pinaplano nitong ipagbawal ang sexually explicit content. Nagalit ang mga creator sa platform sa anunsyo, dahil pakiramdam nila ay hindi sila hinahayaang kumita sa platform na tumulong sila sa pagbuo. Matapos ang backlash, mabilis na binawi ang desisyon. Bagama't nanalo ang mga creator sa laban na ito, ipinapakita nito ang problema para sa mga creator sa Web 2.0: maglalaho ang reputation mo at mga follower mo kung aalis ka sa platform.
Sa Web3, ang iyong data ay mananatili sa blockchain. Kapag nagpasya kang umalis sa platform, makukuha mo ang reputation mo at maililipat mo ito sa ibang interface na mas akma sa iyong mga pinapahalagahan.
Sa Web2.0, kailangan ng mga content creator na magtiwalang hindi babaguhin ng mga platform ang mga panuntunan, pero native na feature ng Web3 platform ang paglaban sa censorship.
Decentralized autonomous organizations (DAOs)
Bukod sa pagmamay-ari sa data sa Web3, maaari mo ring maging pagmamay-ari ang platform bilang collective, gamit ang mga token na nagsisilbing mga share sa isang kumpanya. Hinahayaan ka ng DAOs na magsaayos ng decentralized na pagmamay-ari sa isang platform at gumawa ng mga pasya tungkol sa hinaharap nito.
Ang mga DAO ay teknikal na tinukoy bilang napagkasunduan na na awtomatiko ang desentralisadong paggawa ng desisyon sa isang sama-samang mga mapagkukunan(mga token). Boboto ang mga user na may mga token sa kung paano gagamitin ang mga resource, at awtomatikong isasagawa ng code ang resulta ng botohan.
Gayunpaman, itinuturing na DAOs ng mga tao ang maraming komunidad sa Web3. May iba't ibang antas ng decentralization at automation ayon sa code ang mga komunidad na ito. Kasalukuyan naming tinitingnan kung ano ang DAOs at kung paano maaaring magbago ang mga ito sa hinaharap.
Identity
Karaniwan, gagawa ka ng account para sa bawat platform na gagamitin mo. Halimbawa, maaaring mayroon kang Twitter account, Youtube account, at Reddit account. Gustong palitan ang iyong display name o profile picture? Kailangan mo iyong gawin sa bawat account. Maaari ka ring gumamit ng mga social sign-in sa ilang sitwasyon, ngunit magpepresenta ito ng isang pamilyar na problema—censorship. Sa isang click lang, maaaring hindi na ipa-access sa iyo ng mga platform na ito ang iyong buong buhay online. Mas malala pa rito, hinihingi ng maraming plaform na ipagkatiwala mo sa kanila ang personally identifiable information para gumawa ng account.
Niresolba ng Web3 ang mga problemang ito sa pamamagitan ng pagpapahintulot sa iyo na kontrolin ang iyong digital na pagkakakilanlan gamit ang isang Ethereum address at na profile. Kapag gumamit ng Ethereum address, iisang login na lang ang gagamitin sa mga platform na secure, ligtas sa censorship, at anonymous.
Mga native na pagbabayad
Ang paraan ng pagbabayad sa Web2 ay nakasalalay sa mga bangko at iba pang payment processor, hindi pa kasama rito ang mga taong walang bank account o nakatira sa mahihigpit na bansa. Gumagamit ang Web3 ng mga token gaya ng upang direktang magpadala ng pera sa browser at hindi nito kinakailangan ng pinagkakatiwalaang third party.
Iba pang kaalaman ukol sa ETHWeb3 limitations (Mga limitasyon ng Web3)
Sa kabila ng napakaraming benepisyo ng Web3 sa kasalukuyan, marami pa ring limitasyon na dapat tugunan ng ecosystem para lumago ito.
Accessibility
Ang mahahalagang feature ng Web3, gaya ng Mag-sign in sa Ethereum, ay magagamit na ng kahit sino nang libre. Ngunit ang nauugnay na gastos sa mga transaksyon ay napakamahal pa rin para sa nakararami. Maliit ang posibilidad na gamitin ang Web3 sa mga umuunlad at hindi mayaman na bansa dahil sa mahal na bayarin sa transaksyon. Sa Ethereum, nilulutas ang mga hamon na ito sa pamamagitan ng roadmap at . Handa na ang teknolohiya, ngunit kailangang mas marami ang gumamit ng layer 2 para maging accessible ang Web3 sa lahat.
Karanasan ng user
Sa kasalukuyan, masyadong mataas na teknikal na kaalaman ang kailangan para magamit ang Web3. Kailangang maunawaan ng mga user ang mga alalahanin sa seguridad, maintindihan ang kumplikado at teknikal na dokumentasyon, at alamin ang pasikot-sikot sa mga user interface na hindi madaling gamitin. Ang mga Wallet provider ay nagsisikap na solusyonan ito, pero mas malaking progreso ang kailangan bago magamit ng nakararami ang Web3.
Education (Edukasyon)
Nagdadagdag ang Web3 ng mga bagong model kung saan kailangang pag-aralan ang mga mental model na naiiba sa mga ginagamit sa Web2.0. Nagkaroon ng katulad na kampanya sa pagbibigay-kaalaman noong sumisikat ang Web1.0 sa huling bahagi ng 1990s. Gumamit ang mga tagapagtaguyod ng world wide web ng maraming diskarte sa pagbibigay-kaalaman para bigyang-kaalaman ang publiko, mula sa mga simpleng talinhaga (ang information highway, mga browser, pag-surf sa web) hanggang sa mga television broadcast(opens in a new tab). Hindi mahirap unawain ang Web3, ngunit naiiba ito. Ang mga inisyatiba sa pagbibigay-kaalaman sa mga user ng Web2 tungkol sa mga modelo ng Web3 ay mahalaga para maging matagumpay ito.
Tumutulong ang Ethereum.org sa pagbibigay-kaalaman tungkol sa Web3 sa pamamagitan ng aming Translation Program, na may layuning isalin ang mahalagang Ethereum content sa lahat ng wikang makakaya.
Centralized infrastructure
Ang Web3 ecosystem ay bago pa lang at mabilis itong nagbabago. Dahil dito, pangunahing nakasalalay ito ngayon sa mga centralized infrastructure (GitHub, Twitter, Discord, atbp.). Maraming kumpanya ng Web3 ang nag-uunahang punan ang mga pagkukulang na ito, ngunit maraming oras ang kailangang gugulin upang makagawa ng de-kalidad at maaasahang infrastructure.
Isang decentralized na hinaharap
Ang Web3 ay nagsisimula pa lang at patuloy na umuunlad. Inimbento ni Gavin Wood ang termino noong 2014, ngunit ang karamihan sa mga ideyang ito ay kamakailan lang naisakatuparan. Noong nakaraang taon lang, kapansin-pansing dumami ang mga taong nagkainteres sa cryptocurrency, mga pagpapahusay sa mga layer 2 scaling solution, at malalaking eksperimento sa mga bagong anyo ng pamumuno, at rebolusyon sa digital identity.
Nasa simula pa lang tayo ng paggawa ng mas magandang Web sa tulong ng Web3, pero habang patuloy nating pinapahusay ang infrastructure na susuporta dito, maganda ang hinaharap ng Web.
Paano ako makakalahok
Karagdagang pagbabasa
Walang malinaw na pagpapakahulugan sa Web3. May iba't ibang pananaw dito ang iba't ibang kalahok ng komunidad. Narito ang iilan sa kanila:
- Ano ang Web3? Pagpapaliwanag sa Decentralized Internet ng Hinaharap(opens in a new tab) – Nader Dabit
- Pag-unawa sa Web 3(opens in a new tab) – Josh Stark
- Bakit Mahalaga ang Web3(opens in a new tab) — Chris Dixon
- Bakit Mahalaga ang Decentralization(opens in a new tab) - Chris Dixon
- Ang Web3 Landscape(opens in a new tab) – a16z
- Ang Debate tungkol sa Web3(opens in a new tab) – Packy McCormick