پرش به محتوای اصلی

آخرین بروزرسانی صفحه: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳

مقدمه‌ای بر حاکمیت اتریوم

اگر هیچ‌کس مالک اتریوم نیست، تصمیمات درباره‌ی گذشته و آینده‌ی اتریوم چگونه گرفته می‌شوند؟ حاکمیت اتریوم به فرایندی اطلاق می‌شود که امکان اتخاذ چنین تصمیماتی را فراهم می‌سازد.

حاکمیت چیست؟

حاکمیت یعنی نظام‌هایی که اجازه می‌دهند تصمیمات گرفته شوند. در یک ساختار سازمانی معمولی، تیم اجرایی یا هیئت مدیره ممکن است حرف آخر را در تصمیم‌گیری بزند. یا شاید سهام‌داران برای تصویب تغییر، درباره‌ی پیشنهادها رأی‌گیری کنند. در یک نظام سیاسی، مقامات منتخب ممکن است قوانینی را وضع کنند که تلاش می‌کند خواسته‌های رأی‌هندگان آن‌ها را نمایندگی کند.

حاکمیت غیرمتمرکز

هیچ فردی مالک پروتکل اتریوم نیست و آن را کنترل نمی‌کند، اما برای اعمال تغییرات لازم جهت حصول اطمینان از دیرپایی و عملکرد مناسب شبکه، همچنان نیاز است که تصمیماتی گرفته شود. این عدم وجود مالک باعث می‌شود که حاکمیت سازمانی سنتی، راه‌حلی ناکارآمد باشد.

حاکمیت اتریوم

حاکمیت اتریوم فرایندی است که تغییرات پروتکل از طریق آن انجام می‌شود. لازم به ذکر است که این فرایند، ارتباطی به افراد و برنامه‌هایی که از پروتکل استفاده می‌کنند ندارد - اتریوم پروتکلی بدون نیاز به مجوز است. هر کسی در هر جای جهان می‌تواند در فعالیت‌های درون‌زنجیره‌ای (on-chain) مشارکت کند. هیچ قانونی برای افراد گذاشته نشده که چه‌کسی می‌تواند و چه کسی نمی‌تواند یک برنامه بسازد یا تراکنشی بفرستد. با این حال، فرآیندی برای پیشنهاد تغییرات در پروتکل اصلی وجود دارد، که برنامه های غیرمتمرکز روی آن کار می کنند. از آن جایی که مردم به پایداری اتریوم وابسته هستند، آستانه‌ی هماهنگی بسیار زیادی برای تغییرات هسته‌ای، از جمله فرایندهای فنی و اجتماعی، وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که تغییرات اتریوم ایمن هستند و به‌طور گسترده توسط جامعه حمایت می‌شوند.

حاکمیت درون‌زنجیره‌ای و برون‌زنجیره‌ای

تکنولوژی زنجیره‌ی بلوکی امکان توانایی‌های حاکمیتی جدید، که به نام حاکمیت درون‌زنجیره‌ای شناخته می‌شوند، را فراهم می‌سازد. حاکمیت درون‌زنجیره‌ای یعنی تصمیم‌گیری در خصوص تغییرات پیشنهادی پروتکل با رأی سهام‌داران، که معمولاً دارندگان توکن حاکمیت هستند، انجام می‌شود، و رأی‌گیری روی زنجیره بلوکی اتفاق می‌افتد. در بعضی شکل‌های حاکمیت درون‌زنجیره‌ای، تغییرات پیشنهادی پروتکل قبلا به شکل کد نوشته شده و اگر سهام‌داران تغییرات را از طریق تایید تراکنش بپذیرند به‌طور خودکار به اجرا گذاشته می‌شود.

رویکرد مقابل، یعنی حاکمیت برون‌زنجیره‌ای، یعنی هر تصمیمی برای تغییر پروتکل از طریق یک فرایند غیررسمی مباحثه‌های اجتماعی گرفته می‌شود، که اگر پذیرفته شود، در کد اعمال خواهد شد.

با مشارکت سهام‌داران بسیار متنوع در این فرایند، حاکمیت اتریوم به شکل برون‌زنجیره‌ای اتفاق می‌افتد.

گرچه در لایه‌ی پروتکل حاکمیت اتریوم برون‌زنجیره‌ای است، بسیاری از پروتکل‌هایی که روی اتریوم ساخته شده‌اند، مثل DAOها، از حاکمیت درون‌زنجیره‌ای استفاده می‌کنند.

اطلاعات بیشتر درباره DAOها

چه افرادی دخیل هستند؟

سهام‌داران متنوعی در جامعه‌ی اتریوم وجود دارند که هرکدام در فرایند حاکمیت نقشی ایفا می‌کنند. اگر از سهام‌دارانی که بیشترین فاصله را از پروتکل دارند شروع کنیم و رفته‌رفته به آن نزدیک‌تر شویم، فهرست ما از این قرار خواهد بود:

  • دارندگان اتر: این افراد میزان دلخواهی اتر را نگهداری می‌کنند. درباره اتر بیشتر بدانید.
  • کاربران برنامه‌های کاربردی: این افراد با برنامه‌های موجود در زنجیره‌ی بلوکی اتریوم تعامل دارند.
  • توسعه‌دهندگان برنامه‌ها/ابزارها: این افراد برنامه‌هایی را می‌نویسند که روی زنجیره بلوکی اتریوم اجرا می‌شوند (مثل DeFi‏، NFTها و غیره) یا ابزارهایی می‌سازند که با اتریوم تعامل دارند (مثل کیف پول‌ها، بسته‌های آزمایش (test suites) و غیره). درباره برنامه‌های غیرمتمرکز بیشتر بدانید.
  • اپراتورهای گره‌: این افراد گره‌هایی را اجرا می‌کنند که بلوک‌ها و تراکنش‌ها را پخش می‌کنند و هر تراکنش یا بلوک نامعتبری که ظاهر می‌شود را رد می‌کنند. درباره گره‌ها بیشتر بدانید.
  • نویسندگان EIP: این افراد پیشنهادهایی را برای تغییر پروتکل اتریوم در قالب پیشنهادهای بهبود اتریوم (EIPها) ارائه می‌دهند. درباره EIP بیشتر بدانید.
  • اعتبارسنج ها: این افراد گره هایی را اجرا می کنند که می توانند بلوک های جدید را به زنجیره بلوکی اتریوم اضافه کنند.
  • توسعه‌دهندگان پروتکل (همان "توسعه دهندگان اصلی"): این افراد توسعه‌ اجراهای مختلف اتریوم را در دست دارند (به عنوان مثال go-ethereum و Nethermind و Besu و Erigon و Reth در لایه اجرا یا Prysm و Lighthouse و Nimbus و Teku و Lodestar در لایه اجماع). درباره کلاینت‌های اتریوم بیشتر بدانید.

یادداشت: هر فردی می‌تواند عضوی از چند گروه مختلف باشد (مثلا یک توسعه‌دهنده‌ی پروتکل می‌تواند EIP را نگه‌داری کند، و یک اعتبارسنج زنجیره‌ی بیکن را اجرا کند و از یک برنامه‌ی DeFi استفاده کند). برای شفافیت مفهومی، بهتر است که آن‌ها را از هم جدا کنیم.

EIP چیست؟

یکی فرایند مهم که در حاکمیت اتریوم استفاده می‌شود، ارائه‌ی پیشنهادهای بهبود اتریوم (EIPها) است. EIPها استانداردهایی هستند که ویژگی‌ها یا فرایندهای جدید را برای اتریوم مشخص می‌کنند. هرکسی در جامعه‌ی اتریوم می‌تواند EIP بسازد. اگر علاقه مند به نوشتن EIP یا شرکت کردن در بررسی از سوی همتا و/یا حاکمیت هستید، نگاه کنید به:

اطلاعات بیشتر درباره EIPها

فرایند رسمی

فرایند رسمی معرفی تغییرات برای پروتکل اتریوم به شرح زیر است:

  1. یک EIP هسته‌ای پیشنهاد دهید: همان‌طور که در EIP-1(opens in a new tab) توضیح داده‌شده، اولین گام برای پیشنهاد رسمی یک تغییر در اتریوم این است که آن را با جزئیات در یک EIP هسته‌ای شرح دهید. این توضیحات به‌عنوان مشخصات رسمی برای EIP در نظر گرفته می‌شوند که در صورت پذیرش، توسط توسعه‌دهندگان پروتکل پیاده‌سازی خواهند شد.

  2. EIP خود را به توسعه‌دهندگان پروتکل ارائه دهید: زمانی که یک EIP هسته‌ای دارید که دیدگاه جامعه را درباره‌ی آن جمع‌آوری کرده‌اید، باید آن را به توسعه‌دهندگان پروتکل ارائه دهید. می توانید این کار را با پیشنهاد بحث کردن درباره‌ی آن در یک تماس AllCoreDevs(opens in a new tab) انجام دهید. ممکن است برخی بحث‌ها به‌صورت غیرهمزمان در انجمن جادوگران اتریوم(opens in a new tab) یا روی دیسکورد R&D اتریوم(opens in a new tab) مطرح شده‌باشند.

خروجی‌های احتمالی این مرحله به شرح زیرند:

  • EIP به‌عنوان یک ارتقای شبکه‌ای آتی در نظر گرفته خواهد شد
  • تغییرات فنی برای آن درخواست خواهد شد
  • ممکن است در صورت اولویت نداشتن یا بهبود اندک به‌نسبت توان لازم برای توسعه با آن مخالفت شود

  1. برای رسیدن به پیشنهاد نهایی آن را بازگو کنید: پس از دریافت بازخورد از همه‌ی سهام‌داران مرتبط، احتمالاً لازم است برای بهبود امنیت آن یا برای رسیدن به نیازهای مختلف کاربران، تغییراتی را در پیشنهاد اولیه‌ی خود اعمال کنید. زمانی که EIP شما همه‌ی تغییرات مد نظرتان را در خود داشت، باید آن را دوباره به توسعه‌دهندگان پروتکل ارائه دهید. پس از این، یا به مرحله‌ی بعدی فرایند می‌روید یا مشکلات جدیدی پیش می‌آیند که یکبار بازگویی دیگر برای پیشنهادتان برای آن‌ها لازم خواهد بود.

  2. EIP در ارتقای شبکه گنجانده می‌شود: با فرض اینکه EIP پذیرفته شده، تست شده و پیاده‌سازی شده‌است، برای اجرایی شدن به‌عنوان ارتقای شبکه زمان‌بندی می‌شود. با توجه به هزینه‌ی بسیار زیاد ارتقاهای شبکه‌ (همه باید به‌صورت همزمان ارتقا دهند)، EIPها معمولاً به صورت دسته‌ای در ارتقاها قرار می‌گیرند.

  3. ارتقای شبکه فعال می‌شود: وقتی ارتقای شبکه فعال شد، EIP روی شبکه‌ی اتریوم خواهد بود. یادداشت: ارتقاهای شبکه معمولاً ابتدا رو شبکه‌ی تست فعال می‌شوند و سپس روی شبکه‌ی اصلی اتریوم فعال می‌شوند.

این جریان، گرچه تا حد زیادی ساده‌‌سازی شده‌است، یک نمای کلی از گام‌های خاصی که برای فعالی شدن یک تغییر پروتکل روی اتریوم طی می‌شود، به ما نشان می‌دهد. حال اجازه بدهید به عوامل غیررسمی دخیل در این فرایند بپردازیم.

فرایند غیررسمی

درک کارهای قبلی

مدافعان EIP باید پیش از اقدام به ساخت یک EIP، که ممکن است روی شبکه‌ی اصلی اتریوم اجرا شود، با کارها و پیشنهادهای قبلی کاملاً آشنا باشند. در این صورت، EIP احتمالاً چیز جدیدی برای ارائه خواهد داشت که قبلاً رد نشده است. سه مکان اصلی برای تحقیق درباره‌ این موضوع عبارتند از مخزن EIP(opens in a new tab)، جادوگران اتریوم(opens in a new tab) و ethresear.ch(opens in a new tab).

کارگروه‌ها

اولین نسخه‌ی یک EIP احتمالاً بدون بازبینی و تغییر روی شبکه‌ی اصلی اتریوم پیاده‌سازی نخواهد شد. عموماً مدافعان EIP برای مشخص کردن، پیاده‌سازی، تست، بازگویی و نهایی‌سازی پیشنهاد خود با زیرمجموعه‌ای از توسعه‌دهندگان پروتکل کار می‌کنند. از گذشته تاکنون، این کارگروه‌ها به چند ماه (و گاهی چند سال!) کار نیاز داشته‌اند. به‌طور مشابه، دارندگان EIP برای چنین تغییراتی باید توسعه‌دهندگان برنامه‌های کاربردی/ابزارسازی را در اولین مراحل وارد کار خود کنند تا از کاربر نهایی بازخورد دریافت کنند و هرگونه ریسک استقرار را کاهش دهند.

وفاق جامعه

در حالی که برخی از EIP ها پیشرفت های فنی ساده با حداقل تفاوت های جزئی هستند، برخی پیچیده‌تر هستند و دارای معاوضه هایی هستند که به طرق مختلف بر سهامداران مختلف تأثیر می گذارد. این بدان معناست که برخی EIPها در جامعه از برخی دیگر مناقشه‌برانگیزتر هستند.

هیچ دستورالعمل مشخصی برای برخورد با پیشنهادهای مناقشه‌برانگیز وجود ندارد. این نتیجه طراحی غیرمتمرکز اتریوم است که به موجب آن هیچ گروه سهام داری نمی تواند دیگری را از طریق نیروی بی رحمانه ناگزیر کند: توسعه‌دهندگان پروتکل می توانند انتخاب کنند که تغییرات کد را اجرا نکنند؛ اپراتورهای گره می توانند انتخاب کنند که آخرین اتریوم کاربر را اجرا نکنند؛ تیم ها و کاربران اپلیکیشن می توانند انتخاب کنند که بر روی زنجیره تراکنش انجام ندهند. از آن جا که توسعه‌دهندگانِ پروتکل هیچ راهی برای اجبار مردم به اعمال ارتقاهای شبکه ندارند، آن‌ها معمولاً از EIPهایی که مناقشه برانگیزبودنشان بر نفعشان برای اکثریت جامعه می‌چربد، دوری می‌کنند.

از مدافعان EIP انتظار می‌رود که از تمام سهام‌داران مرتبط بازخورد بگیرند. اگر مدافع یک EIP مناقشه‌برانگیز هستید، باید سعی کنید مخالفت‌هایی که با EIP می‌شود را برطرف کنید تا درباره‌ی EIP خود وفاق ایجاد کنید. با توجه به بزرگی و تنوع جامعه‌ی اتریوم، یک متر مشخص (مثل رأی‌گیری با کوین) وجود ندارد که بتوان برای رسیدن به وفاق اجتماعی از آن استفاده کرد، و از مدافعان EIP انتظار می‌رود که با شرایط پیشنهادهای خود سازگار شوند.

فراتر از امنیت شبکه‌ی اتریوم، از گذشته تاکنون توسعه‌دهندگان پروتکل برای آنچه که توسعه‌دهندگان برنامه‌های کاربردی/ابزارسازی و کاربران برنامه‌های کاربردی ارزشمند می‌دانسته‌اند وزن قابل‌توجهی قائل بوده‌اند، چون استفاده و توسعه‌ی آن‌ها در اتریوم است که اکوسیستم را برای سایر ذی‌نفعان جذاب می‌سازد. به‌علاوه، EIPها باید برای همه‌ی پیاده‌سازی‌های کلاینت که توسط تیم‌های مجزا مدیریت می‌شوند، پیاده‌سازی شوند. بخشی از این فراند معمولاً به معنای این است که باید چند تیم مختلف از توسعه‌دهندگانِ پروتکل را قانع کنیم یک تغییر خاص ارزشمند است، به کاربر نهایی کمک می‌کند یا یک مشکل امنیتی را حل می‌کند.

برخورد کردن با مخالفت‌ها

داشتن ذی‌نفعان متعدد با انگیزه‌ها و اعتقادات متفاوت به این معنی است که عدم‌توافق غیرمعمولی نیست.

عموماً، عدم‌توافق با برگزاری مباحثه‌های طولانی در انجمن‌ها برای فهمیدن ریشه‌ی مشکل و مشارکت همگانی حل می‌شود. معمولاً یک گروه بحث را واگذار می‌کند یا یه حد وسط راضی‌کننده حاصل می‌شود. اگر یک گروه به حد کافی قدرتمند باشد و تغییری را برای بقیه اجبار کند، می‌تواند به جدا شدن زنجیره‌ها منجر شود. جدا شدن زنجیره‌ها یعنی تعدادی از ذی‌نفعان در مقابل پیاده‌سازی تغییر پروتکل به شدت مقاومت می‌کنند و در نتیجه با این اختلاف دو زنجیره بلوکی متفاوت با ورژن‌های مختلف پروتکل در حال اجرا پدید می‌آیند.

فورک DAO

فورک‌ها برای زمانی هستند که لازم است ارتقاهای فنی عمده یا تغییراتی روی شبکه اعمال شوند و این تغییرات به تغییر «قوانین» پروتکل می‌انجامند. کلاینت‌های اتریوم باید نرم‌افزارشان را به‌روزرسانی کنند تا قوانین فورک جدید را پیاده‌سازی کنند.

فورک DAO در واکنش به حمله‌ی DAO در سال 2016(opens in a new tab) رخ داد که در آن در یک هک، یک قرارداد ناامن از بیش از 3.6 میلیون اتر تخلیه شد. این فورک سرمایه‌ها را از قرارداد مشکل‌دار به یک قرارداد جدید منتقل کرد و به همه‌ی کسانی که در هک سرمایه از دست داده بودند اجازه داد که آن را بازگردانند.

این کار توسط جامعه‌ی اتریوم رأی‌گیری شد. هر دارنده‌ی اتر می‌توانست از طریق یک تراکنش در یک سکوی رأی‌گیری(opens in a new tab) رأی بدهد. تصمیم انجام فورک بیشتر از 85% از آرا را به خود اختصاص داد.

لازم به ذکر است با اینکه پروتکل فورک کرد تا هک را برگرداند، تعداد آرا برای تصمیم‌گیری درباره‌ی فورک کردن به چند دلیل قابل بحث است:

  • مشارکت در رأی‌گیری به شکلی قابل‌توجه کم بود
  • بیشتر مردم نمی‌دانستند که این رأی‌گیری در حال انجام است
  • رأی‌گیری فقط برای دارندگان اتر بود و نه افراد دیگری که در این سیستم مشارکت داشتند

زیرمجموعه‌ای از جامعه مخالف فورک بودند، بیشتر به این دلیل که رخداد DAO اثری روی پروتکل نداشت. آن‌ها با هم دیگر اتریوم کلاسیک(opens in a new tab) را ساختند.

امروزه، جامعه‌ی اتریوم سیاست عدم‌دخالت را در موارد وجود باگ در قراردادها یا از دست رفتن سرمایه اتخاذ کرده‌است تا بی‌طرفی معتبر سیستم را حفظ کند.

درباره‌ی هک DAO بیشتر تماشا کنید:

کاربرد فورک کردن

فورک اتریوم/اتریوم کلاسیک مثالی عالی از یک فورک سالم است. ما دو گروه داشتیم که درباره‌ی ارزش‌های اساسی با یکدیگر اختلاف نظر شدید داشتند؛ در حدی که به این نتیجه رسیدند که این موضوع ارزش ریسک‌های اقدام‌های متفاوتشان را دارد.

وجود توانایی فورک کردن در مواجهه با اختلافات سیاستی، فلسفی یا اقتصادی نقشی بزرگ در موفقیت حاکمیت اتریوم ایفا می‌کند. اگر توانایی فورک کردن نبود، راه جایگزین ادامه‌ی بحث و دعوا، مشارکت اجباری افرادی که نهایتا اتریوم کلاسیک را شکل دادند، و چشم‌اندازی بسیار متفاوت از موفقیت برای اتریوم بود.

حاکمیت زنجیره بیکن

فرایند حاکمیت اتریوم اغلب سرعت و کارایی را با آزاد بودن و فراگیر بودن طاق می‌زند. برای توسعه‌ی زنجیره‌ی بیکن، این زنجیره به‌طور جداگانه از شبکه‌ی اثبات کار اتریوم اجرا شد و رویه‌های حاکمیت شخصی خودش را اتخاذ کرد.

با وجود اینکه مشخصات و اجراهای توسعه همواره متن‌ کاملا باز بوده‌ است، فرایندهای رسمی‌ که برای پیشنهاد به‌روزرسانی در بالا توضیح داده شد در آن استفاده نشده‌اند. این کار اجازه داد تغییرات سریع‌تر توسط محققین و پیاده‌کنندگان مشخص شده و پذیرفته شوند.

با ادغام زنجیره بیکن با لایه اجرایی اتریوم در 15 سپتامبر 2022 رویداد ادغام (The Merge) به عنوان بخشی از ارتقا شبکه پاریس کامل شد. پیشنهاد EIP-3675(opens in a new tab) از حالت 'Last Call' به 'Final'، با کامل شدن گذر به مکانیزم اثبات سهام تغییر کرد.

اطلاعات بیشتر درباره‌ی ادغام

چطور می‌توانم مشارکت کنم؟

بیشتر بخوانید

حاکمیت در اتریوم تعریف دشواری ندارد. مشارکت‌کنندگانِ جوامع مختلف دیدگاه‌های مختلفی درباره‌ی آن دارند. چند نمونه از آن‌ها در ادامه ذکر شده است:

آیا این مقاله مفید بود؟