آخرین بروزرسانی صفحه: ۳ فروردین ۱۴۰۲
مقدمه ای بر وب 3
متمرکزسازی به فراهم‌سازی امکان حضور میلیاردها نفر در اینترنت کمک کرده است و زیرساخت پایدار و مستحکمی را ایجاد کرده است که بر بستر آن بنا شده است. در عین حال، تعداد انگشت‌شماری از نهادهای متمرکز کنترل بخش‌های وسیعی از اینترنت را در دست دارند و به طور یکجانبه تصمیم می‌گیرند که چه چیزی باید مجاز باشد و چه چیزی نباید مجاز باشد.
وب 3 پاسخی به این معضل است. وب 3 به جای اینترنت در انحصار شرکت‌های بزرگ فناوری، از تمرکززدایی استقبال می‌کند و توسط کاربرانش ساخته می‌شود، گردانده می‌شود و تحت مالکیت آن‌ها است. وب 3 قدرت را به‌جای شرکت‌ها در دست افراد قرار می‌دهد. قبل از اینکه در مورد وب 3 صحبت کنیم، بیایید ببینیم که چطور به اینجا رسیدیم.
اینترنت در آغاز راه
بیشتر مردم اینترنت را چیزی تصور می‌کنند که همیشه همراه زندگی مدرن بوده است – اینترنت اختراع شد و از آن زمان تاکنون وجود داشته است. با این حال، اینترنتی که امروزه می‌شناسیم که کاملاً متفاوت از تصور اولیه است. برای درک بهتر این موضوع، خوب است که تاریخچه‌ی کوتاه اینترنت را به دوره‌های کوچکتر تقسیم کنیم - وب 1.0 و وب 2.0.
وب 1.0: صرفاً خواندنی (2004-1990)
در سال 1989، در سرن، ژنو، تیم برنرز-لی مشغول توسعه‌ی پروتکل‌هایی بود که به اینترنت تبدیل شدند. ایده‌ی او چه بود؟ برای ایجاد پروتکل‌های باز و غیرمتمرکز که امکان اشتراک‌گذاری اطلاعات را از هر نقطه روی زمین فراهم می‌کند.
پیدایش اینترنت که اکنون با نام «وب 1.0» شناخته می‌شود، تقریباً بین سال‌های 1990 تا 2004 رخ داد. اینترنت در وب 1.0 عمدتاً وب‌سایت‌های ثابت متعلق به شرکت‌ها بود و تقریباً هیچ تعاملی بین کاربران - افرادی که به ندرت محتوا تولید می‌کردند- وجود نداشت، که باعث شد به‌عنوان وب صرفاً خواندنی شناخته شود.
وب 2.0: خواندنی-نوشتنی (از 2004 تاکنون)
دوره‌ی وب 2.0 در سال 2004 با ظهور پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی آغاز شد. برخلاف صرفاً خواندن ی بودن، وب به شکل خواندنی-نوشتنی تکامل یافت. شرکت‌ها در کنار ارائه‌ی محتوا به کاربران، شروع به ارائه‌ی پلتفرم‌هایی برای اشتراک‌گذاری محتوای تولید شده توسط کاربران و تعامل کاربر با کاربر کردند. با ورود افراد بیشتری به اینترنت، تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های برتر شروع به کنترل مقدار بسیار زیادی از ترافیک و ارزش تولید شده در وب کردند. وب 2.0 همچنین مدل درآمد مبتنی بر تبلیغات را ایجاد کرد. کاربران می‌توانستند محتوا ایجاد کنند، اما مالک آن نبودند یا از درآمدزایی آن سود نمی‌بردند.
وب 3.0: خواندنی-نوشتنی-داشتنی
مفهوم «وب 3.0» توسط گاوین وود، یکی از بنیانگذاران اتریوم اندکی پس از راه‌اندازی اتریوم در سال 2014 ابداع شد. گاوین راه‌حلی را برای مشکلی که بسیاری از پذیرندگان اولیه رمزارزها احساس می‌کردند به زبان آورد: اینترنت بیش از حد به اعتماد کردن نیاز داشت. به عبارتی دیگر، بیشتر فضای اینترنتی که امروزه مردم می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند، متکی به اعتماد به تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های خصوصی است تا در راستای منافع عمومی عمل کنند.
وب 3 چیست؟
وب 3 بدل به یک اصطلاح کلی برای چشم‌انداز اینترنت جدید و بهتر شده است. وب 3 در هسته‌ی خود از زنجیره‌‌ی بلوکی، ارزهای دیجیتال و توکن‌های غیرقابل معاوضه برای بازگرداندن قدرت به کاربران در قالب مالکیت استفاده می‌کند. مطلبی که یک کاربر در سال 2020 در توییتر نوشته شده بود(opens in a new tab) به بهترین نحو این موضوع را بیان می‌کند: وب 1 فقط خواندنی بود، وب 2 خواندنی/نوشتنی؛ وب 3 خواندنی/ نوشتنی/داشتنی خواهد بود.
ایده‌های اصلی وب 3
اگرچه ارائه یک تعریف دقیق از چیستی وب 3 چالش برانگیز است، اما چند اصل بنیادین در ساخت آن ایفای نقش می‌کنند.
- وب 3 غیرمتمرکز است: به‌جای اینکه بخش‌های وسیعی از اینترنت تحت کنترل و مالکیت نهادهای متمرکز باشد، مالکیت بین سازندگان و کاربران آن توزیع می‌شود.
- وب 3 بدون مجوز است: همه دسترسی یکسانی برای شرکت در وب 3 دارند و هیچ‌کس مستثنی نمی‌شود.
- وب 3 پرداخت‌های بومی دارد: از ارز دیجیتال برای خرج کردن و ارسال پول آنلاین به‌جای تکیه بر زیرساخت‌های قدیمی بانک‌ها و پردازشگرهای پرداخت استفاده می‌کند.
- وب 3 بی‌نیاز از اعتماد کردن است: وب 3 از مشوق‌ها و سازوکارهای اقتصادی به جای تکیه بر اشخاص ثالث قابل اعتماد استفاده می‌کند.
چرا وب 3 مهم است؟
اگرچه ویژگی‌های برتر وب 3 مجزا نیستند و در دسته‌بندی‌های منظمی قرار نمی‌گیرند، برای سادگی، سعی کرده‌ایم آن‌ها را از هم جدا کنیم تا درک آن‌ها آسان‌تر شود.
مالکیت
وب 3 مالکیت دارایی‌های دیجیتال خود را به روشی بی‌سابقه به شما می‌دهد. به‌عنوان مثال، فرض کنیم که در حال انجام یک بازی وب 2 هستید. اگر یک آیتم درون بازی خریداری کنید، مستقیماً به حساب شما مرتبط خواهد بود. اگر سازندگان بازی حساب کاربری شما را حذف کنند، این موارد را از دست خواهید داد. یا اگر بازی را متوقف کنید، ارزشی را که روی آیتم‌های درون بازی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اید از دست می‌دهید.
وب 3 امکان مالکیت مستقیم را از طریق توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFTها) می‌دهد. هیچ‌کس، حتی سازندگان بازی، قدرت سلب مالکیت شما را ندارند. و اگر بازی را متوقف کنید، می‌توانید آیتم‌های درون بازی خود را در بازارهای آزاد بفروشید یا معامله کنید و ارزش آن‌ها را بازپس بگیرید.
مقاومت در برابر سانسور
سازوکار قدرت بین پلتفرم‌ها و سازندگان محتوا به شدت نامتعادل است.
OnlyFans یک سایت محتوای ویژه‌ی بزرگسالان است که توسط کاربران تولید می‌شود و بیش از 1 میلیون سازنده محتوا دارد که بسیاری از آن‌ها از این پلتفرم به‌عنوان منبع درآمد اصلی خود استفاده می‌کنند. در آگوست 2021، OnlyFans برنامه‌هایی را برای ممنوعیت محتوای جنسی آشکار اعلام کرد. این اعلامیه خشم سازندگان روی پلتفرم را برانگیخت، زیرا احساس کردند درآمدشان از پلتفرمی که به ایجاد آن کمک کرده‌اند از دست می‌رود. پس از واکنش شدید، این تصمیم به سرعت پس گرفته شد. علیرغم اینکه سازندگان در این نبرد پیروز شدند، مشکلی را برای سازندگان وب 2.0 برجسته می کند: اگر پلتفرمی را ترک کنید، شهرت و دنبال‌کنندگان را از دست می‌دهید.
در وب 3، داده های شما روی زنجیره‌‌ی بلوکی قرار دارند. هنگامی که تصمیم به ترک یک پلتفرم می‌گیرید، می‌توانید شهرت خود را همراه خود ببرید و آن را به رابط دیگری متصل کنید که با ارزش‌های شما همسوتر است.
وب 2.0 از سازندگان محتوا می‌خواهد که به پلتفرم‌ها اعتماد کنند تا قوانین را تغییر ندهند، اما مقاومت در برابر سانسور ویژگی اصلی یک پلتفرم وب 3 است.
هویت
به‌طور سنتی، شما در هر پلتفرمی که استفاده می‌کنید یک حساب کاربری می‌سازید. برای مثال، ممکن است یک حساب توییتر، یک حساب یوتیوب و یک حساب ردیت داشته باشید. می‌خواهید نام نمایش‌داده‌شده به کاربران یا تصویر نمایه‌ی خود را تغییر دهید؟ شما باید این کار را برای هر حساب انجام دهید. در ب رخی موارد می‌توانید از حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی برای ورود استفاده کنید، اما این موضوع یک مشکل آشنا را نشان می‌دهد - سانسور. با یک کلیک، این پلتفرم‌ها می‌توانند شما را از کل زندگی آنلاینتان محروم کنند. حتی بدتر از آن، بسیاری از پلتفرم‌ها از شما می‌خواهند که برای ایجاد یک حساب کاربری به آن‌ها اعتماد کنید و اطلاعات هویتی خود را در اختیارشان قرار دهید.
وب 3 این مشکلات را با فراهم‌سازی امکان کنترل هویت دیجیتال خود برای شما با آدرس اتریوم و نمایه‌ی ENS حل می‌کند. استفاده از یک آدرس اتریوم یک حساب کاربری واحد برای ورود را در سراسر پلتفرم ها فراهم می‌کند که امن، مقاوم در برابر سانسور و ناشناس است.
با اتریوم وارد شوید(opens in a new tab)پرداخت‌های بومی
زیرساخت پرداخت وب 2 به بانک‌ها و پردازشگرهای پرداخت متکی است، به استثنای افرادی که حساب بانکی ندارند یا کسانی که درون مرزهای کشور اشتباهی زندگی می‌کنند. وب 3 از توکن‌هایی مانند اتر برای ارسال مستقیم پول در مرورگر استفاده می‌کند و به شخص ثالث قابل‌اعتمادی نیاز ندارد.
اطلاعات بیشتر درباره‌ی اترمحدودیتهای وب 3
علیرغم مزایای بی‌شمار وب ۳ در شکل فعلی‌اش، هنوز محدودیت‌های زیادی وجود دارد که اکوسیستم باید آن‌ها را برطرف کند تا شکوفا شود.
قابلیت دسترسی
ویژگی‌های مهم وب 3، مانند ورود به سیستم با اتریوم، در حال حاضر برای همه بدون هزینه در دسترس است. اما، هزینه‌ی نسبی تراکنش‌ها هنوز برای بسیاری گران است. به دلیل کارمزدهای بالای تراکنش، احتمال کمتری وجود دارد که وب 3 در کشورهای کمتر ثروتمند و در حال توسعه مورد استفاده قرار گیرد. در اتریوم، این چالش‌ها از طریق ارتقای شبکه و راه‌حل‌های مقیاس‌بندی لایه 2 حل می‌شوند. این فناوری آماده است، اما ما به سطوح بالاتری از پذیرش در لایه 2 نیاز داریم تا وب 3 را برای همه در دسترس قرار دهیم.
تجربه‌ی کاربری
موانع فنی برای ورود به استفاده از وب 3 در حال حاضر بسیار زیاد است. کاربران باید نگرانی‌های امنیتی را درک کنند، اسناد فنی پیچیده را درک کنند و با رابط‌های کاربری غیرمعمول کار کنند. ارائه‌دهندگان کیف پول، به‌ویژه، برای حل این مشکل تلاش می‌کنند، اما قبل از پذیرش انبوه وب 3 به پیشرفت بیشتری نیاز است.
آموزشی
وب 3 پارادایم‌های جدیدی را معرفی می‌کند که نیازمند یادگیری مدل‌های ذهنی متفاوتی نسبت به مدل‌های استفاده شده در وب 2.0 هستند. هنگای که وب 1.0 در اواخر دهه‌ی 1990 رفته‌رفته محبوبیت پیدا کرد، نیاز به یادگیری به شکلی مشابه به وجود آمد. طرفداران شبکه‌ی جهانی وب از تعداد زیادی تکنیک آموزشی برای آموزش مردم استفاده کردند؛ از استعاره‌های ساده (بزرگراه اطلاعات، مرورگرها، گشت و گذار در وب) گرفته تا پخش های تلویزیونی(opens in a new tab). وب 3 سخت نیست، اما متفاوت است. ابتکارات آموزشی که کاربران وب 2 را از این پارادایم‌های وب 3 آگاه می‌کند برای موفقیت آن حیاتی است.
Ethereum.org از طریق برنامه‌ی ترجمه، با هدف ترجمه‌ی محتوای مهم اتریوم به زبان‌های هر چه بیشتر، به آموزش وب 3 کمک می‌کند.
زیرساخت متمرکز
اکوسیستم وب 3 جوان است و به سرعت در حال تکامل است. در نتیجه، در حال حاضر وب 3 عمدتاً به زیرساخت‌های متمرکز (گیت‌هاب، توییتر، دیسکورد و غیره) بستگی دارد. بسیاری از شرکت‌های وب 3 به سرعت در حال تلاش برای پر کردن این شکاف‌ها هستند، اما ایجاد زیرساخت‌های باکیفیت و قابل اعتماد زمان می‌برد.
آینده‌ای غیرمتم رکز
وب 3 یک اکوسیستم جوان و در حال تکامل است. گاوین وود این اصطلاح را در سال 2014 ابداع کرد، اما بسیاری از این ایده‌ها به تازگی به واقعیت تبدیل شده‌اند. تنها در سال گذشته، افزایش قابل‌توجهی در علاقه به ارزهای دیجیتال، بهبود راه‌حل‌های مقیاس‌بندی لایه 2، آزمایش‌های عظیم با اشکال جدید حکومت‌داری و انقلاب‌هایی در هویت دیجیتال وجود داشته است.
ما تنها در ابتدای ایجاد اینترنت بهتر با وب 3 هستیم، اما با ادامه‌ی بهبود زیرساخت‌هایی که از آن پشتیبانی می‌کند، آینده‌ی اینترنت روشن به نظر می‌رسد.
چطور می‌توانم مشارکت کنم
بیشتر بخوانید
وب 3 تعریف سفت و محکمی ندارد. شرکت‌کنندگان مختلف جامعه دیدگاه‌های متفاوتی در مورد آن دارند. چند نمونه از آن‌ها در ادامه ذکر شده است:
- وب 3 چیست؟ توضیح تعامل غیرمتمرکز آینده(opens in a new tab) – نادر دبیت
- درک وب 3(opens in a new tab) – جاش استارک
- چرا وب 3 مهم است(opens in a new tab) – کریس دیکسون
- چرا تمرکززدایی مهم است(opens in a new tab) - کریس دیکسون
- فضای وب 3(opens in a new tab) – a16z
- بحث وب ۳(opens in a new tab) - پکی مک‌کورمیک