NFT'ler nelerdir?
NFT'ler, tekil olarak eşsiz jetonlardır. Her NFT farklı özelliklere (değiştirilemez) sahiptir ve kanıtlanabilir şekilde nadirdir. Bu, her jetonun özdeş ve aynı özelliklere sahip olduğu veya USDC gibi Ethereum tabanlı jetonlardan ("değiştirilebilir") farklıdır. Cüzdanınızda hangi belirli dolar banknotu (veya ETH) olduğu sizin için önemli değildir, çünkü hepsi aynıdır ve aynı değere sahiptir. Ancak, hangi spesifik NFT'ye sahip olduğunuzu önemsersiniz çünkü hepsinin diğerlerinden ayıran kendine has özellikleri ("değiştirilemez") vardır.
Her NFT'nin eşsizliği, sanat, koleksiyon ürünleri hatta gayrimenkul gibi şeylerin tokenleştirilmesini sağlar; burada belirli bir eşsiz NFT, belli bir eşsiz gerçek veya dijital öğeyi temsil eder. Bir varlığın sahipliği, Ethereum herkese açık şekilde doğrulanabilir.
Varlıkların interneti
NFT'ler ve Ethereum, günümüz internetinde mevcut olan bazı problemleri çözmektedir. Her şey daha dijital hale geldikçe, nadirlik, benzersizlik ve sahiplik kanıtı gibi fiziksel özelliklerin, merkezi bir kuruluş tarafından kontrol edilmeyen bir şekilde çoğaltılma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Örneğin, NFT'lerle, bir müzik MP3 dosyasına sahip olabilir ve bunu Spotify veya Apple Music gibi bir şirketin belirli müzik uygulamasına bağlı kalmadan tüm Ethereum tabanlı uygulamalarda kullanabilirsiniz. Satış veya takas yaptığınız bir sosyal medya kullanıcı adına sahip olabilirsiniz ancak bu kullanıcı adı, bir platform sağlayıcısı tarafından keyfi olarak elinizden alınamaz.
Günümüzde çoğumuzun kullandığı internete kıyasla NFT'lerin interneti şu şekilde görünüyor...
Karşılaştırma
| NFT interneti | Günümüz interneti |
|---|---|
| Varlıklarınız size aittir! Onları sadece siz satabilir ya da takas edebilirsiniz. | Belirli bir kuruluştan bir varlığı kiralarsınız ve bu varlık elinizden alınabilir. |
| NFT'ler dijital olarak benzersizdir, hiçbir NFT bir başkasıyla aynı değildir. | Genellikle bir kopya orijinalinden ayırt edilemez. |
| Bir NFT'nin mülkiyeti, herkese açık olarak doğrulanabilecek şekilde blokzincir üzerinde saklanır. | Dijital öğelerin mülkiyet kayıtlarına erişim, kurumların kontrolüne tabidir. Bu konuda onların sözüne güvenmek zorundasınız. |
| NFT'ler, Ethereum üzerindeki . Bu, onların Ethereum üzerindeki diğer akıllı sözleşmeler ve uygulamalarda kolaylıkla kullanılabileceği anlamına gelir! | Dijital öğelere sahip şirketler genellikle kendi "denetimli ortam" altyapılarını şart koşar. |
| İçerik üreticileri, çalışmalarını istedikleri her yerde satabilir ve küresel bir pazara erişebilirler. | İçerik oluşturucular, kullandıkları platformların altyapısına ve dağıtımına bağlı kalmak zorundadır. Bu platformlar genellikle kullanım koşullarına ve coğrafi kısıtlamalara tabidir. |
| NFT yaratıcıları kendi çalışmaları üzerinde sahiplik haklarını koruyabilir ve telif ücretlerini doğrudan NFT sözleşmesine gömebilirler. | Müzik sürekli akış hizmetleri gibi platformlar, satışlardan elde edilen kârın büyük kısmını ellerinde tutar. |
NFT'ler ne için kullanılır?
NFT'ler, şunlar dahil olmak üzere pek çok şey için kullanılabilir:
- bir etkinliğe katıldığınızı kanıtlama
- bir kursu tamamladığınızı onaylama
- oyunlar için sahiplenebilir öğeler
- dijital sanat
- gerçek dünya varlıklarını tokenlaştırma
- çevrimiçi kimliğinizi kanıtlama
- içeriğe has, özelleştirilmiş erişim
- biletlendirme
- merkeziyetsiz internet alan adları
- teminat
Belki de eserlerinizi NFT'leri kullanarak paylaşmak isteyen, eserlerinizin kontrolünü kaybetmeden ve kazançlarınızı aracılara feda etmeden çalışmak isteyen bir sanatçısınızdır. NFT'lerin sayısını, özelliklerini ve belirli bir sanat eserine olan bağlantısını belirleyebildiğiniz yeni bir sözleşme oluşturabilirsiniz. Sanatçı olarak, bir NFT transfer edilirken almanız gereken telif hakkı bedelini akıllı sözleşmeye gömebilirsiniz (yani NFT her transfer edildiğinde satış bedelinin %5'inin sözleşme sahibine geri transferi gibi). Ayrıca, sözleşmeyi dağıtan size ait olduğu için NFT'lerin yaratıcısı olduğunuzu her zaman kanıtlayabilirsiniz. Alıcılarınız, cüzdan akıllı sözleşmenizde yer alan bir jeton ile ilişkilendirilmiş olmasından dolayı sizin koleksiyonunuzdan özgün bir NFT'ye sahip olduklarını kolayca kanıtlayabilir. Alıcılar, özgünlüğünden ve kontrolünden emin olarak bunu Ethereum ekosistemi içerisinde kullanabilirler.
Yahut bir spor etkinliğine ait bileti düşünün. Bir etkinlik organizatörü kaç bilet satılacağına kendi karar verdiği gibi, bir NFT'nin yaratıcısı da kaç kopyasının bulunacağına kendi karar verebilir. Bazen bunlar, 5000 Genel Giriş bileti gibi birebir kopyalardır. Bazen birbirine çok benzer ama her biri biraz farklı olan kopyalar basılır, örneğin sıralı ve sınırlı atanmış koltuk numarası olan bir bilet gibi. Bu biletler, bilet işletmecilerine ödeme yapmadan eşten eşe alınıp satılabilir ve alıcı, sözleşme adresini kontrol ederek biletin özgünlüğünden her zaman emin olabilir.
Ethereum.org'da NFT'ler, insanların Github depomuza anlamlı bir katkıda bulunduklarını (web sitesini programlama, bir makale yazma veya değiştirme...), içeriğimizi çevirdiklerini veya topluluk çağrılarımıza katıldıklarını göstermek için kullanılıyor. Hatta kendi NFT alan adımızı bile aldık. Ethereum.org'a katkıda bulunursanız, bir NFT talep edebilirsiniz. Bazı kripto buluşmaları için POAP'lar bilet olarak kullanıldı. Katkıda bulunma hakkında daha fazla bilgi.
Bu web sitesinin NFT'lerle desteklenen alternatif bir alan adı da bulunmaktadır: ethereum.eth. .org adresimiz bir alan adı sistemi (DNS) sağlayıcısı tarafından merkezi olarak yönetilirken, ethereum.eth, Ethereum İsim Hizmeti (ENS) aracılığıyla Ethereum'a kaydedilir. Ayrıca sahibi ve yönetimi de bize aittir. ENS kayıtlarımıza göz atın(opens in a new tab)
ENS hakkında daha fazlası(opens in a new tab)
NFT'ler nasıl çalışır?
NFT'ler, Ethereum blok zincirindeki diğer dijital öğeler gibi, bir "akıllı kontrat" olarak adlandırılan özel bir Ethereum tabanlı bilgisayar programı aracılığıyla oluşturulur. Bu sözleşmeler, sözleşmenin ne yapabileceğini belirleyen veya standartları gibi belirli kurallara uygundur.
NFT akıllı kontratı birkaç temel şeyi gerçekleştirebilir:
- NFT Yarat: Yeni NFT'ler oluşturabilir.
- Sahiplik Atama: Hangi NFT'nin kime ait olduğunu belirleyerek bunları belirli Ethereum adresleri ile ilişkilendirir.
- Her NFT'ye Bir Kimlik Atama: Her NFT, onu benzersiz kılan bir numaraya sahiptir. Ek olarak, genellikle NFT'ye neyi temsil ettiğini açıklayan birkaç bilgi (meta veri) bulunabilir.
Birisi bir NFT "oluşturursa" veya "bastırırsa", temelde akıllı kontrata belirli bir NFT'nin sahipliğini vermesini talep eder. Bu bilgi, güvenli bir şekilde ve kamuya açık bir şekilde blok zincirinde depolanır.
Ayrıca, kontratın yaratıcısı ek kurallar ekleyebilir. Belirli bir NFT'den kaç tane yapılabileceğini sınırlayabilir veya NFT el değiştirdiğinde küçük bir telif ücreti alması gerektiğine karar verebilirler.
NFT güvenliği
Ethereum'un güvenliği, gelir. Sistem, kötü niyetli eylemleri ekonomik olarak caydırmak ve Ethereum'u müdaheleye karşı dirençli hale getirmek için tasarlanmıştır. Bu, NFT'leri mümkün kılan şeydir. NFT işleminizi içeren sonra, bir saldırganın bunu değiştirmesi milyonlarca ETH'ye mal olur. Ethereum yazılımını çalıştıran herkes, bir NFT ile dürüst olmayan kurcalamayı hemen tespit edebilecek ve kötü aktör ekonomik olarak cezalandırılacak ve ağdan atılacaktır.
NFT'lerle ilgili güvenlik sorunları çoğunlukla kimlik avı dolandırıcılığı, akıllı sözleşme güvenlik açıkları veya kullanıcı hataları (istenmeden özel anahtarların açığa çıkarılması gibi) ile ilgilidir ve bu da iyi cüzdan güvenliğini NFT sahipleri için kritik hale getirir.
Güvenlik hakkında daha fazla bilgiDaha fazla bilgi
- NFT'lere yeni başlayanlar için kılavuz(opens in a new tab) – Linda Xie, Ocak 2020
- EtherscanNFT izleyici(opens in a new tab)
- ERC-721 token standardı
- ERC-1155 token standardı
- Popüler NFT Uygulamaları ve Araçları(opens in a new tab)