NFT'ler nelerdir?
NFT'ler tekil olarak eşsiz jeton'lardır. Her NFT farklı özelliklere (değiştirilemez) sahiptir ve kanıtlanabilir şekilde nadirdir. Bu, Ethereum tabanlı diğer tokenlardan farklıdır, çünkü ETH veya USDC'de her token birbirine benzer ve aynı özelliklere sahiptir.("fungible" ya da Türkçe karşılığıyla "değiştirilebilir"). Cüzdanınızda hangi belirli dolar banknotu (veya ETH) olduğu sizin için önemli değildir, çünkü hepsi aynıdır ve aynı değere sahiptir. Ancak, hangi spesifik NFT'ye sahip olduğunuzu önemsersiniz çünkü hepsinin diğerlerinden ayıran kendine has özellikleri ("değiştirilemez") vardır.
Her NFT'nin eşsizliği, sanat, koleksiyon ürünleri hatta gayrimenkul gibi şeylerin tokenleştirilmesini sağlar; burada belirli bir eşsiz NFT, belli bir eşsiz gerçek veya dijital öğeyi temsil eder. Bir varlığın sahipliği, Ethereum blok zincirinde genel olarak doğrulanabilir.
Varlıkların interneti
NFT'ler ve Ethereum, günümüz internetinde mevcut olan bazı problemleri çözmektedir. Her şey daha dijital hale geldikçe, nadirlik, benzersizlik ve sahiplik kanıtı gibi fiziksel özelliklerin, merkezi bir kuruluş tarafından kontrol edilmeyen bir şekilde çoğaltılma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. Örneğin, NFT'lerle, bir müzik MP3 dosyasına sahip olabilir ve bunu Spotify veya Apple Music gibi bir şirketin belirli müzik uygulamasına bağlı kalmadan tüm Ethereum tabanlı uygulamalarda kullanabilirsiniz. Bir sosyal medya kullanıcı adına sahip olabilir, bunu satabilir veya değiştirebilirsiniz, ancak platform sağlayıcısı tarafından keyfi olarak sizden alınamaz.
Günümüzde çoğumuzun kullandığı internete kıyasla NFT'lerin interneti şu şekilde görünüyor...
Karşılaştırma
| NFT interneti | Günümüz interneti |
|---|---|
| Varlıkların yalnızca sizindir! Bunları yalnızca sizin satma ya da takas etme yetkiniz vardır. | Bir varlığı belirli bir kuruluştan kiralarsınız ve bu size ait olabilir, ancak bu sizden alınabilir. |
| NFT'ler dijital olarak benzersizdir, herhangi iki NFT aynı değildir. | Bir varlığın kopyası genellikle orjinalinden ayırt edilemez. |
| Bir NFT'nin sahipliği, bir kimsenin doğrulayabileceği şekilde blok zincir üzerinde saklanır. | Dijital öğelerin sahiplik kayıtları, kurumlar tarafından kontrol edilen sunucularda saklanır, bu nedenle bunlara güvenmek zorundasınız. |
| NFT'ler Ethereum üzerindeki Akıllı sözleşmelerdir. Bu, onların Ethereum üzerindeki diğer akıllı sözleşmeler ve uygulamalarda kolaylıkla kullanılabileceği anlamına gelir! | Dijital öğelere sahip şirketler genellikle kendi "kapalı ekosistem" altyapılarına ihtiyaç duyar. |
| İçerik oluşturucular, eserlerini istedikleri her yerde satabilir ve küresel bir pazara erişebilirler. | İçerik oluşturucular, kullandıkları platformların altyapısına ve dağıtımına bağlı kalmak zorundadır. Platformlar genellikle kullanım koşulları ve coğrafi kısıtlamalara tabidir. |
| NFT yaratıcıları kendi çalışmaları üzerinde sahiplik haklarını koruyabilir ve telif ücretlerini doğrudan NFT sözleşmesine gömebilirler. | Müzik yayını hizmetleri gibi platformlar, satışlardan elde edilen kârın büyük kısmını ellerinde bulundurur. |
NFT'ler ne için kullanılır?
NFT'ler, şunlar dahil olmak üzere pek çok şey için kullanılabilir:
- bir etkinliğe katıldığınızı kanıtlama
- bir kursu tamamladığınızı onaylama
- oyunlar için sahiplenebilir öğeler
- dijital sanat
- gerçek dünya varlıklarını tokenlaştırma
- çevrimiçi kimliğinizi kanıtlama
- içeriğe has, özelleştirilmiş erişim
- biletlendirme
- merkeziyetsiz internet alan adları
- DeFi'de teminat
Belki de eserlerinizi NFT'leri kullanarak paylaşmak isteyen, eserlerinizin kontrolünü kaybetmeden ve kazançlarınızı aracılara feda etmeden çalışmak isteyen bir sanatçısınızdır. NFT'lerin sayısını, özelliklerini ve belirli bir sanat eserine olan bağlantısını belirleyebildiğiniz yeni bir sözleşme oluşturabilirsiniz. Sanatçı olarak, bir NFT aktarılırken almanız gereken telif hakkı bedelini akıllı sözleşmeyle programlayabilirsiniz (yani NFT her aktarıldığında %5'inin sözleşme sahibine transferi gibi). Ayrıca, sözleşmeyi dağıtan cüzdan size ait olduğu için NFT'lerin oluşturucusu olduğunuzu her zaman kanıtlayabilirsiniz. Alıcılarınız, cüzdan adreslerinin akıllı sözleşmenizdeki bir token ile ilişkilendirildiği için koleksiyonunuzdan özgün bir NFT'ye sahip olduklarını kolayca kanıtlayabilirler. Alıcılar, özgünlüğünden ve kontrolünden emin olarak bunu Ethereum ekosistemi içerisinde kullanabilirler.
Yahut bir spor etkinliğine ait bileti düşünün. Bir etkinlik organizatörü kaç bilet satılacağına karar verdiği gibi, bir NFT'nin oluşturucusu da kaç kopya olacağına karar verebilir. Bazen bunlar, 5000 Genel Giriş bileti gibi birebir kopyalardır. Bazen birbirine çok benzer ama her biri biraz farklı olan kopyalar basılır, örneğin sıralı ve sınırlı atanmış koltuk numarası olan bir bilet gibi. Bu biletler, bilet işletmecilerine ödeme yapmadan eşten eşe alınıp satılabilir ve alıcı, sözleşme adresini kontrol ederek biletin özgünlüğünden her zaman emin olabilir.
Ethereum.org'da NFT'ler, insanların GitHub deposuna anlamlı bir katkıda bulunduklarını (web sitesini programladılar, bir makale yazdılar veya değiştirdiler...), içeriğimizi çevirdiklerini veya topluluk çağrılarımıza katıldıklarını göstermek için kullanılıyor. Hatta kendi NFT alan adımızı bile edindik. Ethereum.org'a katkıda bulunursanız, bir POAP NFT'si talep edebilirsiniz. Bazı kripto buluşmaları için POAP'lar bilet olarak kullanıldı. Katkıda bulunma hakkında daha fazla bilgi.
Bu web sitesinin NFT'lerle desteklenen alternatif bir alan adı da bulunmaktadır: ethereum.eth. .org adresimiz bir alan adı sistemi (DNS) sağlayıcısı tarafından merkezi olarak yönetilirken, ethereum.eth, Ethereum İsim Hizmeti (ENS) aracılığıyla Ethereum'a kaydedilir. Ayrıca sahibi ve yönetimi de bize aittir. ENS kayıtlarımıza göz atın(opens in a new tab)
ENS hakkında daha fazlası(opens in a new tab)
NFT'ler nasıl çalışır?
NFT'ler, Ethereum blok zincirindeki diğer dijital öğeler gibi, bir "akıllı kontrat" olarak adlandırılan özel bir Ethereum tabanlı bilgisayar programı aracılığıyla oluşturulur. Bu kontratlar, ERC-721 veya ERC-1155 gibi belirli standartlara uyan kuralları takip eder; bu standartlar, kontratın ne yapabileceğini belirler.
NFT akıllı kontratı birkaç temel şeyi gerçekleştirebilir:
- NFT Yarat: Yeni NFT'ler oluşturabilir.
- Sahiplik Atama: Hangi NFT'nin kime ait olduğunu belirleyerek bunları belirli Ethereum adresleri ile ilişkilendirir.
- Her NFT'ye Bir Kimlik Atama: Her NFT, onu benzersiz kılan bir numaraya sahiptir. Ek olarak, genellikle NFT'ye neyi temsil ettiğini açıklayan birkaç bilgi (meta veri) bulunabilir.
Birisi bir NFT "oluşturursa" veya "bastırırsa", temelde akıllı kontrata belirli bir NFT'nin sahipliğini vermesini talep eder. Bu bilgi, güvenli bir şekilde ve kamuya açık bir şekilde blok zincirinde depolanır.
Ayrıca, kontratın yaratıcısı ek kurallar ekleyebilir. Belirli bir NFT'den kaç tane yapılabileceğini sınırlayabilir veya NFT el değiştirdiğinde küçük bir telif ücreti alması gerektiğine karar verebilirler.
NFT güvenliği
Ethereum'un güvenliği, hisse ispatından gelir. Sistem, kötü niyetli eylemleri ekonomik olarak caydırmak ve Ethereum'u müdaheleye karşı dirençli hale getirmek için tasarlanmıştır. Bu, NFT'leri mümkün kılan şeydir. NFT işleminizi içeren blok kesinleştiğinde, bir saldırganın bunu değiştirmesi milyonlarca ETH'ye mal olacaktır. Ethereum yazılımını çalıştıran herkes, bir NFT ile dürüst olmayan kurcalamayı hemen tespit edebilecek ve kötü aktör ekonomik olarak cezalandırılacak ve ağdan atılacaktır.
NFT'lerle ilgili güvenlik sorunları çoğunlukla kimlik avı dolandırıcılığı, akıllı sözleşme güvenlik açıkları veya kullanıcı hataları (istenmeden özel anahtarların açığa çıkarılması gibi) ile ilgilidir ve bu da iyi cüzdan güvenliğini NFT sahipleri için kritik hale getirir.
Güvenlik hakkında daha fazla bilgiDaha fazla bilgi
- NFT'lere yeni başlayanlar için kılavuz(opens in a new tab) – Linda Xie, Ocak 2020
- EtherscanNFT izleyici(opens in a new tab)
- ERC-721 token standardı
- ERC-1155 token standardı