Ethereum nedir?
Dijital geleceğimizin temeli
Ethereum'un nasıl çalıştığına, sağladığı faydalara ve dünyadaki milyonlarca insan tarafından nasıl kullanıldığına dair bir başlangıç rehberi.
Özet
Ethereum merkezi bir otorite tarafından kontrol edilmeden uygulamalar ve kurumlar geliştirmek, varlıkları saklamak, işlemler gerçekleştirmek ve iletişim kurmak için bir teknolojidir. Ethereum kullanmak için bütün kişisel bilgilerinizi vermenize gerek yoktur; kendi verilerinizi ve paylaşılanları siz kontrol edersiniz. Ethereum, Ethereum ağındaki belirli faaliyetler için ödeme yapmak üzere kullanılan kendi kripto para birimi Ether'e sahiptir.
Hâlâ kafanız karışık mı? Her şeyi adım adım anlatalım.
Kripto para nedir?
Kripto (kripto paranın kısaltması) kriptografi ile desteklenen yeni nesil bir dijital paradır.
Her şey 2008'de Bitcoin ile başladı. Bunu, dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi birine para göndermek için kullanabiliyordunuz. Kriptoyu diğer banka transferlerinden, Paypal veya Alipay gibi finansal servislerden ayıran şey ilk kez hiçbir aracı olmamasıydı.
Bekle, aracı nedir?
Aracı, banka veya hükûmet gibi, gönderici ve alıcı arasındaki işlemlere müdahele eden merkezi bir otoritedir. İşlemleri izleme, engelleme veya geri alma gücüne sahiptirler ve üçüncü taraflar aracılığıyla hakkınızda hassas veriler toplayabilirler. Ayrıca hangi finansal servislere erişiminizin olduğunu da dikte edebilirler.
İşler kripto'da farklıdır. İşlemler merkezi otoriteyle uğraşmadan gönderici ve alıcıyı direkt olarak bağlar. Başka hiç kimsenin sizin fonlarınıza erişimi yoktur ve kimse size hangi servisleri kullanıp kullanamayacağınızı söyleyemez. Bu kripto paraların da çalıştığı blok zincir teknolojisi sayesinde mümkündür.
Ethereum ve Bitcoin arasındaki fark nedir?
2015'te piyasaya sürülen Ethereum, Bitcoin'in inovasyonu üzerine bazı büyük farklılıklarla birlikte inşaa edilmektedir.
Her ikisi de dijital paraları ödeme sağlayıcıları veya bankalar olmadan kullanmanızı sağlar. Ancak Ethereum programlanabilirdir, böylece ağında merkeziyetsiz uygulamalar inşaa edip dağıtabilirsiniz.
Ethereum programlanabilir olduğundan, veri depolamak veya uygulamanızın neler yapabileceğini kontrol etmek için blok zincir kullanan uygulamalar oluşturabilirsiniz. Sonuç olarak Ethereum ağında gerçekleşecek harika bir yenilik olan sınırsız her şeyi yapmak için programlanabilen genel amaçlı bir blok zincirdir.
Bitcoin sadece bir ödeme ağı iken Ethereum daha çok finansal servisler, oyunlar, sosyal ağlar ve gizliliğinize saygı duyan ve sizi sansürleyemeyen diğer uygulamalardan oluşan bir pazar yeri gibidir.
Ethereum ne yapabilir?
Herkes için bankacılık
Herkesin finansal hizmetlere erişimi yoktur. Ancak Ethereum'a ve onun ödünç verme, ödünç alma ve tasarruf ürünlerine erişmek için ihtiyacınız olan tek şey bir internet bağlantısıdır.
Daha özel bir internet
Bir Ethereum uygulamasını kullanmak için tüm kişisel bilgilerinizi vermeniz gerekmez. Ethereum, gözetime değil, değere dayalı bir ekonomi inşa eder.
Eşler arası ağ
Ethereum, doğrudan başka biriyle para taşımanıza veya anlaşmalar yapmanıza olanak tanır. Aracı firmalardan geçmenize gerek yoktur.
Sansüre dirençli
Hiçbir hükümet veya şirketin Ethereum üzerinde kontrolü yoktur. Bu merkezi olmayan yapılanma, Ethereum'da ödeme almanızın veya hizmetleri kullanmanızın engellemesini neredeyse imkansız hale getirir.
Garantilerin ticaretini yapın
Müşteriler, fonların yalnızca anlaşılan şey sağlandığı zaman el değiştireceğine dair güvenli bir garantiye sahiptirler. Aynı şekilde geliştiriciler, konuya ilişkin kuralların değişmeyeceğinden emin olabilirler.
Tüm ürünler birleştirilebilir
Tüm uygulamalar ortak global bir duruma sahip aynı blok zincir üzerine inşa edildiğinden, birbiri üzerine inşa edilebilir (legolar gibi). Bu da sürekli olarak daha iyi ürün ve deneyim oluşturulmasını sağlar.
Sayılarla Ethereum
Neden Ethereum kullanayım?
Daha önce yurt dışına para gönderdiyseniz (ya da göndermeyi planlıyorsanız) veya kontrolünüz dışındaki dış güçler nedeniyle varlıklarınızın geleceği hakkında endişelenmek zorunda kaldıysanız veya geleneksel finansal kurumların uyguladığı kısıtlamalar ve ücretlerden bıktıysanız kripto paraların neler sunabileceği ilginizi çekebilir.
Ethereum'un hâlâ yazılmakta olduğunu ve zaman içinde evrimleşip geliştikçe onu kullanmak için daha birçok nedenin ortaya çıkacağını unutmayın.
Daha Ucuz ve Daha Hızlı Sınır Ötesi Ödemeler
Sabit paralar, değerinin temeli olarak daha istikrarlı bir varlığa dayanan yeni bir kripto para türüdür. Bunların çoğu ABD dolarına bağlıdır ve bu nedenle bu para biriminin değerini korur. Bunlar çok ucuz ve istikrarlı bir küresel ödeme sistemine olanak sağlar. Mevcut sabit paraların çoğu Ethereum ağı üzerine inşa edilmiştir.
Ethereum ve sabit paralar, yurt dışına para gönderme sürecini basitleştirir. Ortalama bankanızı ve fiyatın bir kısmını alabilecek birkaç iş günü ve hatta haftanın aksine, fonları dünya çapında taşımak genellikle sadece birkaç dakika sürer. Ek olarak, yüksek değerli bir işlem gerçekleştirmek için ekstra bir ücret yoktur ve paranızı nereye veya neden göndereceğiniz konusunda bir kısıtlama yok.
Kriz Zamanlarında En Hızlı Çözüm
Yaşadığınız yerde güvenilir kurumlar aracılığıyla birden fazla bankacılık seçeneğine sahip olacak kadar şanslıysanız sundukları finansal özgürlük, güvenlik ve istikrarı doğal karşılayabilirsiniz. Ancak dünyanın dört bir yanında siyasi baskı veya ekonomik zorluklarla karşı karşıya olan birçok insan için finansal kurumlar ihtiyaç duydukları koruma veya servisleri sağlayamayabilir.
Savaş, ekonomik felaketler veya sivil özgürlüklere yönelik baskılar Venezuela(opens in a new tab),Küba(opens in a new tab),Afganistan(opens in a new tab),Nijerya(opens in a new tab),Belarus(opens in a new tab), ve Ukrayna(opens in a new tab) vatandaşlarını vurduğunda, kripto paralar finansal temsilciliği elde tutmak için en hızlı ve çoğu zaman tek seçeneği oluşturdu.1(opens in a new tab)Bu örneklerde görüldüğü gibi, Ethereum gibi kripto paralar, insanların dış dünyayla bağlantıları kesildiğinde küresel ekonomiye sınırsız erişim sağlayabilir. Ayrıca sabit para, yerel para birimleri süper enflasyon nedeniyle çöktüğünde bir değer saklama aracı sunar.
Yaratıcıları Güçlendirme
Yalnızca 2021'de sanatçılar, müzisyenler, yazarlar ve diğer içerik oluşturucular Ethereum'u kullanarak toplu olarak yaklaşık 3,5 milyar dolar kazandı. Bu da Ethereum'u Spotify, YouTube ve Etsy ile birlikte yaratıcılar için en büyük küresel platformlardan biri haline getiriyor. Daha fazla bilgi edinin(opens in a new tab).
Oyuncuları Güçlendirme
Oyun oynadıkça kazan oyunları (oyuncuların, oyunlar oynadıkları için gerçekten ödüllendirildiği) son zamanlarda ortaya çıktı ve oyun endüstrisini dönüştürüyor. Geleneksel olarak oyun içi varlıkların gerçek para karşılığında diğer oyunculara transfer edilmesi yasaktır. Bu da oyuncuları güvenlik riski taşıyan karaborsa web sitelerini kullanmaya zorlamaktadır. Blok zincir oyunları oyun içi ekonomiyi kucaklamakta ve bu tür davranışları güvenilir bir şekilde teşvik etmektedir.
Ayrıca oyuncular, oyun içi jetonları gerçek parayla takas edebildikleri ve böylece oyun süreleri için gerçekten ödüllendirildikleri için teşvik edilmektedir.
Ethereum'un kripto para birimi ether ile tanışın
Ethereum, ether (ETH) olarak adlandırılan özgün bir kripto paraya sahiptir. Tamamen dijitaldir ve dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi birine anında gönderebilirsiniz. ETH tedariki herhangi bir devlet veya şirket tarafından kontrol edilmemektedir; merkeziyetsizdir ve tamamen şeffaftır. Yeni paralar (aynı zamanda genel olarak token olarak adlandırılırlar) sadece ağı güvenli kılan paydaşlara verilir.
Ethereum ağındaki her işlem belirli bir miktarda hesaplama gücü gerektirir. Bu ücret ether şeklinde ödenir. Bu, ağı kullanmak için en azından küçük bir miktar ETH'ye ihtiyacınız olduğu anlamına gelir.
ETH coinlerleri ile ne yapabilirim?
Ortaya çıktı ki çok fazla şey! Ethereum teknolojisinin en önemli kullanımlarından biri, internet bağlantısı olan herkese bankacılık hizmetlerinin tüm alanlarını açan merkeziyetsiz finanstır (DeFi). Eterinizi kredi almak için teminat olarak kullanabilir veya fonlarınızdan faiz kazanmak için likidite sağlayabilirsiniz.
Ethereum'u kim yönetiyor?
Ethereum herhangi bir varlık tarafından kontrol edilmemektedir. Topluluğun merkeziyetsiz katılımı ve iş birliği sayesinde varlığını sürdürmektedir. Büyük internet sağlayıcıları ve servislerin sahip olduğu bireysel sunucu ve bulut sistemlerinin yerini almak için Ethereum, gönüllüler tarafından işletilen düğümlerden (Ethereum blok zincir verilerinin bir kopyasına sahip bir bilgisayar) yararlanır.
Dünya genelindeki bireyler ve işletmeler tarafından işletilen bu dağıtılmış düğümler, Ethereum ağ altyapısına esneklik sağlar. Bu nedenle, saldırılara veya kapanmalara karşı çok daha az savunmasızdır. 2015'teki lansmanından bu yana Ethereum hiçbir zaman kesintiye uğramadı. Ethereum ağını çalıştıran binlerce bireysel düğüm vardır. Bu da Ethereum'u bitcoin'den sonra en merkeziyetsiz kripto para birimlerinden biri haline getirmektedir.
Akıllı sözleşmeler nedir?
Akıllı sözleşmeler basitçe Ethereum blok zincirinde çalışan bilgisayar programlarıdır. Yalnızca bir kullanıcıdan (veya başka bir sözleşmeden) bir işlem tarafından tetiklendiğinde yürütülür. Bunlar Ethereum'u yapabilecekleri konusunda çok esnek hale getirir ve diğer kripto para birimlerinden ayırır. Bu programlara merkezi olmayan uygulamalar ya da merkeziyetsiz uygulamalar diyoruz.
Hiç hizmet koşullarını değiştiren bir ürün kullandınız mı? Yahut faydalı bulduğunuz bir özelliği kaldırdı mı? Bir akıllı sözleşme Ethereum'da yayınlandıktan sonra, Ethereum var olduğu sürece çevrimiçi ve çalışır durumda olacaktır. Yazar bile onu kaldıramaz. Akıllı sözleşmeler otomatik olduğundan, herhangi bir kullanıcıya karşı ayrımcılık yapmazlar ve her zaman kullanıma hazırdırlar.
Akıllı sözleşmelerin popüler örnekleri borç verme uygulamaları, merkeziyetsiz ticaret borsaları, sigorta, kitle fonlaması uygulamaları; temelde aklınıza gelebilecek her şeydir.
Kriptonun suç faaliyeti için bir araç olarak kullanıldığını duydum. Bu doğru mu?
Her tür para gibi bunun da bir kısmı kötüye kullanılacaktır. Ancak, tüm Ethereum işlemleri açık bir blok zincir üzerinde gerçekleştiğinden, yetkililerin yasa dışı faaliyetleri izlemesi geleneksel finansal sistemde olduğundan daha kolaydır ve bu da Ethereum'u, tespit edilmemeyi tercih edenler için daha az çekici bir seçim haline getirmektedir.
Avrupa Birliği Kolluk Kuvvetleri İş Birliği Ajansı Europol tarafından yakın zamanda yayınlanan bir raporun temel bulgularına göre kripto, suç amaçlı olarak itibari para birimlerinden çok daha az kullanılmaktadır:
"Yasa dışı faaliyetler için kripto para kullanımı, genel kripto para ekonomisinin yalnızca küçük bir bölümünü oluşturuyor gibi görünüyor ve geleneksel finansa dahil olan yasa dışı fon miktarından nispeten daha küçük görünüyor."
Peki ya Ethereum'un enerji tüketimi?
Ethereum, 15 Eylül 2022 tarihinde Ethereum'u iş ispatından hisse ispatına dönüştüren Birleşim yükseltmesini gerçekleştirdi.
Birleşim, Ethereum'un en büyük yükseltmesi oldu ve Ethereum'u güvenli kılmak için gereken enerji tüketimini %99,5 oranında azaltarak çok daha küçük bir karbon maliyeti karşılığında daha güvenli bir ağ oluşturulmasını sağladı. Bu sayede Ethereum, bir yandan güvenliğini ve ölçeklenebilirliğini artırırken diğer yandan düşük karbonlu bir blokzincir haline gelmeyi başardı.
Ek bilgi
Ethereum Haftası Haberleri(opens in a new tab) - Ekosistemdeki önemli gelişmeleri kapsayan haftalık bir bülten.
Atomlar, Kurumlar, Blok Zincirler(opens in a new tab) - Blok zincir neden önemlidir?
Kernel(opens in a new tab) Ethereum's Dream