Sosyal ağlar, günlük iletişimlerimizde ve etkileşimlerimizde büyük bir rol oynamaktadır. Bununla birlikte, bu platformların merkezi kontrolü birçok sorun yarattı: veri ihlalleri, sunucu kesintileri, platformdan çıkarma, sansür ve gizlilik ihlalleri, sosyal medyanın sıklıkla verdiği tavizlerden bazılarıdır. Bu sorunlarla mücadele etmek için geliştiriciler, Ethereum üzerinde sosyal ağlar oluşturuyor. Merkeziyetsiz sosyal ağlar, geleneksel sosyal ağ platformlarının birçok sorununu çözebilir ve kullanıcıların genel deneyimini iyileştirebilir.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar nelerdir?
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, kullanıcıların bilgi alışverişinde bulunmalarının yanı sıra izleyicilere içerik yayınlayıp dağıtmalarına da olanak tanıyan platformlardır. Bu uygulamalar blok zincir üzerinde çalıştığından, merkeziyetsiz olma kapasitesine sahip olmakla beraber, sansüre ve aşırı kontrole karşı dirençli olma yeteneğine de sahiptir.
Birçok merkeziyetsiz sosyal ağ, Facebook, LinkedIn, Twitter ve Medium gibi yerleşik sosyal medya hizmetlerine alternatif olarak mevcuttur. Ancak blok zincir destekli sosyal ağlar, onları geleneksel sosyal platformların önüne koyan bir dizi özelliğe sahiptir.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar nasıl çalışır?
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, blokzincirde dağıtılan tarafından desteklenen uygulamalar olan merkeziyetsiz uygulamaların (dapp'ler) bir türüdür. Sözleşme kodu, bu uygulamalar için arka uç görevi görür ve iş mantığını tanımlar.
Geleneksel sosyal medya platformları, kullanıcı bilgilerini, program kodunu ve diğer veri türlerini depolamak için veritabanlarını kullanır. Ancak bu durum, tek hata noktaları yaratır ve önemli riskler doğurur. Örneğin, Facebook sunucuları Ekim 2021'de saatlerce çevrimdışı kalmış(opens in a new tab) ve kullanıcıları platformdan mahrum bırakmıştı.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, dünya çapında binlerce düğümden oluşan bir üzerinde bulunur. Bazı düğümlerde sorun yaşansa bile ağ kesintisiz olarak çalışacağından uygulamalar arıza ve kesintilere karşı dirençli hale gelecektir.
InterPlanetary File System (IPFS)(opens in a new tab) gibi merkeziyetsiz depolama sistemlerini kullanarak Ethereum üzerine geliştirilen sosyal ağlar, kullanıcı bilgilerini istismara ve kötü niyetli kullanıma karşı koruyabilir. Hiç kimse kişisel bilgilerinizi reklamverenlere satamaz ve bilgisayar korsanları da gizli bilgilerinizi çalamaz.
Birçok blokzincir tabanlı sosyal platform, reklam geliri olmadığında para kazanmayı destekleyecek yerel jetonlara sahiptir. Kullanıcılar, belirli özelliklere erişmek, uygulama içi satın alma işlemlerini tamamlamak veya favori içerik üreticilerine bahşiş vermek için bu jetonları satın alabilir.
Merkeziyetsiz sosyal ağların faydaları
Merkeziyetsiz sosyal ağlar sansüre dayanıklıdır ve herkese açıktır. Bu, kullanıcıların keyfi olarak yasaklanamayacağı, platformdan gönderilemeyeceği ve kısıtlanamayacağı anlamına gelir.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, açık kaynak idealleri üzerine kuruludur ve uygulamaların kaynak kodunu herkesin inceleyebilmesi için açık hale getirir. Blok zinciri tabanlı sosyal ağlar, geleneksel sosyal medyada yaygın olan çetrefilli algoritmaların uygulanmasını ortadan kaldırarak, kullanıcıların ve platform yaratıcılarının çıkarlarını aynı hizaya getirebilir.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar "aracıyı" ortadan kaldırır. İçerik üreticileri, içeriklerinin doğrudan sahibidir ve arada sadece bir akıllı sözleşme olmak kaydıyla takipçileriyle, hayranlarıyla, müşterileriyle ve diğer taraflarla doğrudan etkileşim kurar.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, küresel ve eşler arası bir düğümler ağı tarafından desteklenen ve Ethereum ağı üzerinde çalışan merkeziyetsiz uygulamalar olduklarından sunucu arıza ve kesintilerinden daha az etkilenirler.
Merkeziyetsiz sosyal platformlar, içerik üeticileri için , uygulama içi kripto ödemeleri ve başka yöntemlerle gelişmiş bir para kazanma ortamı sunar.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, kullanıcılara yüksek seviyede gizlilik ve anonimlik sağlar. Örneğin bir kişi, adı, e-posta adresi vb. gibi kimliğinin belirlenmesini sağlayacak bilgileri (PII) paylaşmak zorunda kalmadan, bir profili veya kullanarak Ethereum tabanlı bir sosyal ağa giriş yapabilir.
Merkeziyetsiz sosyal ağlar, kullanıcı verilerini korumak için çok daha iyi olan merkezi veritabanlarına değil, merkeziyetsiz depolamaya dayanır.
Ethereum'da merkeziyetsiz sosyal ağlar
Ethereum ağı, jetonlarının popülaritesi ve geniş kullanıcı tabanı sayesinde merkeziyetsiz sosyal medya üreten geliştiriciler için tercih edilen araç haline gelmiştir. İşte Ethereum tabanlı sosyal ağlara bazı örnekler:
Mirror
Mirror(opens in a new tab), merkeziyetsiz ve kullanıcıya ait olmayı hedefleyen web3 özellikli bir yazı platformudur. Kullanıcılar, sadece cüzdanlarını bağlayarak Mirror'da ücretsiz olarak okuyabilir ve yazabilir. Kullanıcılar ayrıca yazı toplayabilir ve favori yazarlarına abone olabilirler.
Mirror'da yayınlanan gönderiler, merkeziyetsiz bir depolama platformu olan Arweave'de kalıcı olarak depolanır ve Yazma NFT'leri olarak bilinen, toplanabilir değiştirilemez token'lar (NFT'ler) olarak basılabilir. NFT yazmak, yazarlar için tamamen ücretsizdir ve koleksiyon, bir Ethereum katmanı üzerinde tutulur; bu da işlemleri ucuz, hızlı ve çevre dostu hale getirir.
MINDS
MINDS(opens in a new tab) en çok kullanılan merkeziyetsiz sosyal ağlardan biridir. Facebook gibi çalışıyor ve şimdiden milyonlarca kullanıcıya ulaştı.
Kullanıcılar, ürün satın almak için için platformun yerel jetonu olan $MIND'i kullanır. Kullanıcılar ayrıca popüler içerikler yayınlayarak ekosisteme katkıda bulunarak ve başkalarını platforma yönlendirerek $MIND token kazanabilirler.
Merkeziyetsiz sosyal ağları kullanın
- Status.im(opens in a new tab) - Status, mesajlarınızı üçüncü taraflardan korumak için açık kaynaklı, eşler arası bir protokol ve uçtan uca şifreleme kullanan güvenli bir mesajlaşma uygulamasıdır.
- Mirror.xyz(opens in a new tab) - Mirror, kullanıcıların fikirlerini kitle fonlaması, içerikten para kazanması ve yüksek değerli topluluklar oluşturması için Ethereum üzerine inşa edilmiş, merkeziyetsiz, kullanıcıya ait bir yayın platformudur.
- Lens Protocol(opens in a new tab) - Lens Protocol, içerik yaratıcıların merkeziyetsiz internetin dijital bahçesinde nereye giderlerse gitsinler içeriklerinin mülkiyetini almalarına yardımcı olan birleştirilebilir ve merkeziyetsiz bir sosyal grafiktir.
- Farcaster(opens in a new tab) - Farcaster yeterince merkeziyetsiz bir sosyal ağdır. Birçok istemciyi destekleyen açık bir protokoldür, tıpkı e-posta gibi.
Ethereum üzerinde Web2 sosyal ağları
Blokzincir teknolojisini sosyal medyaya dahil etmeye çalışanlar sadece yerel sosyal platformları değildir. Birçok merkezi platform da Ethereum'u altyapılarına entegre etmeyi planlıyor:
Reddit, kullanıcıların kaliteli içerikler yayınlayarak ve çevrimiçi topluluklara (subreddit'lere) katkıda bulunarak kazanabilecekleri ERC-20 jetonları olan Topluluk Puanları(opens in a new tab)'nı duyurmuştur. Bu jetonları bir subreddit'te kullanarak özel ayrıcalıklar ve avantajlar elde edebilirsiniz. Bu projede Reddit, Ethereum işlemlerini ölçeklendirmek üzere tasarlanan bir ağı olan Arbitrum ile çalışıyor.
Program zaten yayında ve r/Kripto para subreddit "Moons" adlı Topluluk Puanları sürümünü çalıştırıyor(opens in a new tab). Resmi açıklamaya göre, Moons "alt diziye katkılarından dolayı posterleri, yorumcuları ve moderatörleri ödüllendiriyor." Bu token'lar blok zincirde olduğundan (kullanıcılar bunları cüzdanlarda alır), Reddit'ten bağımsızdırlar ve alınamazlar.
Kullanıcılar, Topluluk Puanlarını özel özelliklerin kilidini açmak için kullanabildikleri gibi, borsalarda itibari parayla da takas edebiliyor. Ayrıca, bir kullanıcının sahip olduğu Topluluk Puanlarının miktarı, topluluk içinde karar verme süreci üzerindeki etkisini de belirliyor.
Daha fazla okuma
Makaleler
- Sosyal medyayı merkeziyetsizleştirmek: web3 sosyal yığınına bir rehber(opens in a new tab) - Coinbase Ventures
- Social Networks Are the Next Big Decentralization Opportunity(opens in a new tab) — Ben Goertzel
- Web3 holds the promise of decentralized, community-powered social networks(opens in a new tab) — Sumit Ghosh
- An Overview of the Blockchain Social Media Landscape(opens in a new tab) — Gemini Cryptopedia
- How Blockchain Can Solve Social Media Privacy(opens in a new tab) — Prableen Bajpai
- Sosyal Ağlar İçin Yeterli Merkeziyetsizlik(opens in a new tab) - Varun Srinivasan
Videolar
- Decentralized Social Media Explained(opens in a new tab) — Coinmarketcap
- DeSo Blockchain Wants to Decentralize Social Media(opens in a new tab) — Bloomberg Technology
- The Future of Decentralized Social Media w/ Balaji Srinivasan, Vitalik Buterin, Juan Benet(opens in a new tab) — ETHGlobal