Web2 ve Web3
Son düzenleme: @kaanmetu(opens in a new tab), 25 Eylül 2023
Web2, bugün bir çoğumuzun bildiği internet sürümünü ifade eder. Kişisel verilerinizin karşılığında, size hizmet sağlayan şirketlerin hakim olduğu bir internet. Web3 ise Ethereum bağlamında, blok zincirinde çalışan merkeziyetsiz uygulamaları ifade eder. Bu uygulamalar, kişisel verileri parasallaştırmadan, herkesin katılmasına izin veren uygulamalardır.
Yeni başlayanlar için daha uygun bir kaynak mı arıyorsunuz? web3'e girişimize bakın.
Web3'ün faydaları
Birçok Web3 geliştiricisi, Ethereum'un yerleşik merkeziyetsizliği nedeniyle dapp'ler oluşturmaya karar verdi:
- Ağda bulunan herkesin hizmeti kullanma izni vardır, başka bir deyişle izin gerekmez.
- Hiç kimse sizi engelleyemez veya hizmete erişiminizi durduramaz.
- Ödemeler, yerel token olan ether (ETH) aracılığıyla yapılır.
- Ethereum turing testini geçer yani Ethereum'la istediğiniz neredeyse her şeyi programlayabilirsiniz.
Pratik karşılaştırmalar
| Web2 | Web3 |
|---|---|
| Twitter herhangi bir hesabı veya tweeti sansürleyebilir | Web3 tweet'leri, kontrol merkeziyetsiz olduğu için sansürlenemez |
| Ödeme hizmeti, belirli iş türleri için ödeme yapılmasına izin vermemeye karar verebilir | Web3 ödeme uygulamaları hiçbir kişisel veri gerektirmez ve ödemeleri engelleyemez |
| Tek seferlik iş uygulamalarının sunucuları çökebilir ve çalışan gelirini etkileyebilir | Web3 sunucuları çökemez: Arka uç olarak 1000'lerce bilgisayardan oluşan merkeziyetsiz bir ağ olan Ethereum'u kullanırlar |
Bu, tüm hizmetlerin bir dapp'ee dönüştürülmesi gerektiği anlamına gelmez. Bu örnekler, web2 ve web3 hizmetleri arasındaki temel farklı açıklamaktadır.
Web3 sınırlamaları
Web3'ün şu anda bazı sınırlamaları var:
- Ölçeklenebilirlik – merkeziyetsiz oldukları için işlemler web3'te daha yavaştır. Ödeme gibi durum değişikliklerinin bir düğüm tarafından işlenmesi ve tüm ağ boyunca yayılması gerekir.
- Kullanıcı Deneyimi – web3 uygulamalarıyla etkileşim; ekstra adımlar, yazılım ve eğitim gerektirebilir. Bu, benimsenmesi için bir engel olabilir.
- Erişilebilirlik - modern web tarayıcılarındaki entegrasyon eksikliği, web3'ü birçok kullanıcı için daha az erişilebilir kılar.
- Maliyet – çoğu başarılı dapp, pahalı olduğu için kodlarının çok küçük kısımlarını blok zincirine koyar.
Merkezilik ve Merkeziyetsizlik karşılaştırması
Aşağıdaki tabloda, merkezi ve merkeziyetsiz dijital ağların geniş kapsamlı avantaj ve dezavantajlarından bazılarını listeledik.
| Merkezi Sistemler | Merkeziyetsiz Sistemler |
|---|---|
| Düşük ağ çapı (tüm katılımcılar merkezi bir otoriteye bağlıdır); yayma işlemi çok sayıda bilgi işlem kaynağına sahip merkezi bir otorite tarafından yapıldığından, bilgi hızla yayılır. | Ağdaki en uzaktaki katılımcılar, potansiyel olarak birbirinden çok uzakta olabilir. Ağın bir tarafından yayınlanan bilgilerin diğer tarafa ulaşması uzun zaman alabilir. |
| Genellikle daha yüksek performans (daha yüksek verim, daha az toplam bilgi işlem kaynağı harcaması) ve daha kolay uygulama. | Genellikle daha düşük performans (daha düşük verim, daha fazla toplam bilgi işlem kaynağı harcaması) ve daha karmaşık uygulama. |
| Verilerin çelişmesi durumunda çözüm açık ve kolaydır: gerçeğin nihai kaynağı merkezi otoritedir. | Eşler, katılımcıların senkronize olması gereken verilerin durumu hakkında çelişkili iddiaları bulunursa, anlaşmazlık çözümü için bir protokol (genellikle karmaşıktır) gereklidir. |
| Tek başarısızlık noktası: Kötü niyetli aktörler, merkezi otoriteyi hedef alarak ağı çökertebilir. | Tek bir başarısızlık noktası yok: Katılımcıların büyük bir kısmı saldırıya uğrasa/alt edilse bile ağ hâlâ çalışabilir. |
| Ağ katılımcıları arasındaki koordinasyon çok daha kolaydır ve merkezi bir otorite tarafından yürütülür. Merkezi otorite, ağ katılımcılarını çok az sürtüşmeyle yükseltmeleri, protokol güncellemelerini vb. benimsemeye zorlayabilir. | Ağ düzeyindeki kararlarda, protokol yükseltmelerinde vb. konularda son söz hiçbir aracıya ait olmadığı için koordinasyon genellikle zordur. En kötü durumda, protokol değişiklikleriyle ilgili anlaşmazlıklar olduğunda ağ kırılmaya eğilimlidir. |
| Merkezi otorite verileri sansürleyebilir, potansiyel olarak ağın bölümlerinin ağın geri kalanıyla etkileşimini kesebilir. | Bilginin ağda yayılmasının birçok yolu olduğundan sansürlemek çok daha zordur. |
| Ağa katılım, merkezi otorite tarafından kontrol edilir. | Ağa herkes katılabilir; "kapı bekçileri" yoktur. İdeal olarak, katılım maliyeti çok düşüktür. |
Bunların, her ağda geçerli olmayabilecek genel kalıplar olduğunu unutmayın. Ayrıca, gerçekte bir ağın merkezileşme/merkeziyetsizlik derecesi bir spektrumda yer alır; hiçbir ağ tamamen merkezileştirilmiş veya tamamen merkeziyetsiz değildir.
Daha fazla bilgi
- Web3 nedir? - ethereum.org
- Bir Web 3.0 uygulamasının mimarisi(opens in a new tab) - Preethi Kasireddy
- Merkeziyetsizliğin Anlamı(opens in a new tab) 6 Şubat 2017 - Vitalik Buterin
- Merkeziyetsizlik Neden Önemlidir(opens in a new tab) 18 Şubat 2018 - Chris Dixon
- Web 3.0 Nedir ve Neden Önemlidir(opens in a new tab) 31 Aralık 2019 - Max Mersch ve Richard Muirhead
- Neden Web 3.0'a İhtiyacımız Var?(opens in a new tab)12 Eylül 2018 - Gavin Wood